Artikel

Marions PRAKTIJKhoekje -29/5

Wat de nieuwe burgerschapswet van scholen vraagt -29/5

Sinds augustus 2021 gelden nieuwe wettelijke eisen voor burgerschapsonderwijs in het basis-, voortgezet en speciaal onderwijs. In de podcast *Wat de nieuwe burgerschapswet van scholen vraagt* bespreken experts en onderwijsprofessionals wat dit betekent voor scholen. Centraal staan de basiswaarden van de democratische rechtsstaat, visieontwikkeling, schoolcultuur en het belang van voorbeeldgedrag. De Onderwijsinspectie licht toe hoe zij toeziet op de naleving en scholen ondersteunt. Ontdek hoe je als school doelgericht en samenhangend aan burgerschap kunt werken.

Meer cursussen, masterclasses en webinars dan ooit! - 29/5

30 jaar LBRT: Het bestuur blikt terug (en kijkt vooruit!) - 29/4

Redactioneel - 29/4

30 jaar LBRT Van werkgroep naar vereniging - 29/4

De LBRT bestaat 30 jaar en bouwt voort op een rijke geschiedenis van meer dan een halve eeuw aan deskundige ondersteuning bij leerproblemen. In dit artikel lees je hoe het vak van remedial teacher zich heeft ontwikkeld, van pioniers in het speciaal onderwijs tot zelfstandig professionals met een eigen praktijk. De LBRT speelde een sleutelrol in de professionalisering van het vak en het waarborgen van kwaliteit, met een beroepsprofiel, gedragscode en registratieprocedure. Ondanks maatschappelijke en onderwijskundige veranderingen blijft de missie krachtig: de LBRT is een invloedrijke vereniging, gesprekspartner voor overheid en opleidingen, en volgt kritisch de ontwikkelingen in het veld.

Interview: De praktijk van de remedial teacher vroeger en nu - 29/4

Gehechtheid: het fundament van ieders leven - 29/4

Hechting is de basis voor een veilige emotionele ontwikkeling. Kinderen die zich veilig gehecht voelen, bouwen vertrouwen op in zichzelf en hun omgeving. Maar wat als die basis ontbreekt? In dit artikel lees je hoe een verstoorde hechting ontstaat, welke signalen je in de klas kunt herkennen en hoe je als leerkracht of remedial teacher steun kunt bieden. Aan de hand van de vijf bouwstenen van hechting van Truus Bakker ontdek je hoe een kind zich stapsgewijs kan ontwikkelen – mits de juiste voorwaarden worden geboden. Met voorbeelden, praktische tips en een hoopvol perspectief op herstel, ook op latere leeftijd.

Wie ben ik? Een onderzoek naar het zelfbeeld van hoogbegaafde basisschoolleerlingen - 29/4

Hoe zien hoogbegaafde kinderen zichzelf? In dit artikel lees je hoe het zelfbeeld zich ontwikkelt, waarom dit voor hoogbegaafde leerlingen anders kan verlopen en welke rol taalontwikkeling, sociale vergelijking en het ‘anders zijn’ hierin spelen. Op basis van een onderzoek onder 293 basisschoolleerlingen – waaronder 133 hoogbegaafde kinderen – ontdek je opvallende verschillen: hoogbegaafde kinderen beschrijven zichzelf vaker als slim, creatief, onafhankelijk en ambitieus, en minder vaak in relatie tot anderen. Al vanaf jonge leeftijd lijkt intelligentie een kernonderdeel van hun zelfbeeld. Deze inzichten zijn waardevol voor iedereen die werkt met (hoog)begaafde kinderen en hun ontwikkeling beter wil begrijpen.

Twee oudgedienden in gesprek... Glimmende oogjes als ze succeservaringen hadden. Prachtig vond ik dat! - 29/4

In dit jubileumartikel blikken Anka Fauth en Jaap Faber terug op hun jarenlange inzet voor de LBRT en het vak van remedial teacher. Ze delen persoonlijke ervaringen, successen én uitdagingen uit hun praktijk, waarbij de relatie met de leerling steeds centraal stond. Van individuele begeleiding tot groepswerk, van betrokkenheid bij professionalisering tot het bouwen aan onderwijskansen – dit gesprek laat zien hoe passie, verbinding en vakmanschap het verschil maken. Een inspirerend verhaal over de kracht van remedial teaching, toen en nu.

Joep feliciteert de LBRT - 29/4

Als crisis groei is... - 29/4

Van faalangst naar faalkracht: Het lef om imperfect te zijn - 29/4

Faalangst los je niet op met nóg een ideaalbeeld – integendeel. In dit prikkelende artikel laat provocatief coach Peter Moleman zien hoe het streven naar perfectie juist faalangst in de hand werkt, bij leerlingen én hun begeleiders. Hij pleit voor een omslag: van ‘falen vermijden’ naar faalkracht ontwikkelen. Aan de hand van het sprookje van de prins en de kikker laat hij zien hoe belangrijk het is om ruimte te geven aan wie je écht bent – met al je eigenaardigheden en imperfecties. Leer hoe spanning tussen aanpassing en authenticiteit leidt tot faalangst, en hoe beweging, ademhaling, humor en zelfexpressie kunnen helpen die spanning te doorbreken. Een must-read voor elke remedial teacher die wil bijdragen aan veerkracht, zelfvertrouwen en schaamtevrij leren.

30 jaar LBRT, 30 gevleugelde uitspraken uit het Tijdschrift - 29/4

Dyslexie en dyscalculie: Ontwikkelingen door de jaren heen - 29/4

In dit jubileumnummer blikken we terug op 30 jaar ontwikkelingen rondom dyslexie en dyscalculie. We starten met wetenschappelijke definities van beide leerstoornissen en lichten de overeenkomsten en verschillen toe. Vervolgens brengen we de belangrijkste mijlpalen in beeld, zoals de invoering van dyslexieprotocollen (2001), de vergoeding van dyslexiezorg (sinds 2009) en het Stimuleringsprogramma Aanpak Dyslexie. Ook de groei in kennis over dyscalculie krijgt aandacht, met o.a. het ERWD-protocol (2011), screeningsinstrumenten en het Masterplan Dyscalculie. Ondanks deze vooruitgang blijft vergoeding van dyscalculiezorg uit. De rol van de leerkracht blijkt cruciaal: goed onderwijs begint bij een goede professional. Dit artikel biedt een helder overzicht van hoe dyslexie en dyscalculie steeds meer plek kregen in het onderwijsbeleid en de dagelijkse praktijk. Klik verder om het volledige artikel te lezen.

Hoe taalkundige metaconcepten het begrip van grammatica kunnen vergemakkelijken - 29/4

Veel leerlingen ervaren grammatica als moeilijk en saai. Dit komt deels door de traditionele grammaticadidactiek, die sterk leunt op ezelsbruggetjes en formules, maar weinig inzicht biedt. In dit artikel bespreken we een modernere, wetenschappelijk onderbouwde aanpak: grammaticaonderwijs op basis van taalkundige metaconcepten zoals valentie. Deze onderliggende begrippen helpen leerlingen beter begrijpen wat zinsdelen als het lijdend voorwerp werkelijk doen in een zin. Uit verschillende interventiestudies blijkt dat het didactiseren van zulke metaconcepten het grammaticaal inzicht én redeneervermogen van leerlingen aanzienlijk versterkt. Leerlingen kunnen hierdoor beter omgaan met complexe zinnen én bewuster redeneren over taal. Ook voor remedial teachers biedt deze aanpak waardevolle handvatten.

De 30 leukste apps voor remedial teaching! - 29/4

Recensies - 29/4

Remedial Playing - 29/4

Parels - 29/4

De remedial teacher van de toekomst - 29/4

Passend Onderwijs in het mbo -29/3

Sinds 2015 is passend onderwijs ook verplicht in het mbo. Instellingen moeten hun ondersteuning afstemmen op studenten met specifieke onderwijsbehoeften. De focus verschuift van ‘zorgdenken’ (diagnosticeren en behandelen) naar ‘steundenken’ (wat heeft deze student nodig?). Het boek Passend onderwijs in het mbo – gereedschap voor docenten en begeleiders biedt 25 praktische hulpmiddelen voor docenten, begeleiders en remedial teachers. Hiermee kunnen zij op individueel en groepsniveau ondersteuning bieden, onder andere bij leerproblemen, gedrag en motivatie. Het boek benadrukt het belang van afstemming op de drie psychologische basisbehoeften van studenten: autonomie, verbondenheid en competentie (ABC-model). Ook wordt aandacht besteed aan de ontwikkelingsfasen van jongeren en het belang van een goede relatie tussen student en docent. De mbo-sector werkt actief samen met externe partners en investeert in het versterken van de eerste lijn, zoals mentoren en studieloopbaancoaches, om passend onderwijs duurzaam vorm te geven.

Balanceren tussen jezelf zijn en erbij horen: Identiteitsontwikkeling bij hoogbegaafde adolescenten -29/3

Identiteitsontwikkeling is een complexe fase voor alle adolescenten, maar voor hoogbegaafde jongeren extra uitdagend. Zij vormen een minderheid en ervaren vaak sociale uitsluiting of stigmatisering, waardoor het moeilijk kan zijn om aansluiting te vinden bij leeftijdsgenoten. Het forced choice dilemma beschrijft het innerlijk conflict tussen excelleren op school en sociaal geaccepteerd worden. Dit kan leiden tot onderpresteren of het wegcijferen van hun eigen behoeften, met negatieve gevolgen voor hun persoonlijke ontwikkeling. Hoogbegaafde adolescenten hebben niet alleen behoefte aan cognitieve uitdaging, maar ook aan sociale steun en erkenning van hun identiteit. Passend onderwijs moet daarom verder gaan dan alleen academische ondersteuning. Het is belangrijk dat scholen ruimte bieden voor zelfreflectie, groepsvorming met gelijkgestemden en begeleiding door professionals die hun eigen opvattingen over hoogbegaafdheid kritisch onder de loep nemen. Voor remedial teachers betekent dit: oog voor de balans tussen persoonlijke en sociale identiteit én het creëren van een veilige, stimulerende leeromgeving.

Werkgeheugen en afleiders in de klas -29/3

Samengevat is het werkgeheugen van cruciaal belang voor het leren op school, maar in hoeverre een leerling gebruik kan maken van deze vaardigheid, is afhankelijk van de situatie en de aandachtsvaardigheden van kinderen. Wanneer een kind aanloopt tegen moeilijkheden bij het leren, is het belangrijk om bij de ondersteuning van de leerling in het oog te houden welke rol het werkgeheugen hierbij speelt en dit toe te spitsen op de situatie in de klas

De rol van de remedial teacher in de preventie van ernstige lees- en spellingproblemen -29/3

Het aantal dyslexieverklaringen ligt veel hoger dan de verwachte prevalentie, wat wijst op tekortkomingen in het lees- en spellingonderwijs. Een preventieve, onderbouwde aanpak is essentieel om leesproblemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. Hierbij spelen remedial teachers (rt’ers) een cruciale rol op drie ondersteuningsniveaus: goed onderwijs in de klas (niveau 1), extra begeleiding voor zwakke lezers (niveau 2) en intensieve, specifieke interventies bij hardnekkige problemen (niveau 3). Rt’ers kunnen leerkrachten ondersteunen, effectieve interventies uitvoeren en meewerken aan schoolbrede verbetertrajecten. Programma’s zoals Dyslexie Centraal en bijbehorende scans helpen scholen systematisch te werken aan preventie. Kritisch kijken naar het onderwijs, gebruikmaken van beschikbare kennis en interprofessioneel samenwerken zijn sleutelbegrippen. Door deze aanpak wordt niet alleen de begeleiding van leerlingen met lees- en spellingproblemen verbeterd, maar ook het aantal onterechte dyslexieverklaringen teruggedrongen. Voor remedial teachers ligt hier een belangrijke, actieve en adviserende rol binnen én buiten de school.

Deel 2: Mee in de wereld van NT2 RT, Doelen stellen en geschikte materialen -29/3

Steeds meer scholen begeleiden leerlingen die Nederlands als tweede taal (NT2) leren, zoals arbeidsmigranten, vluchtelingen of expatkinderen. Deze leerlingen hebben extra ondersteuning nodig om in een nieuwe taal op hun niveau te functioneren. De remedial teacher (rt’er) speelt hierin een cruciale rol, onder andere door een verlengde intakefase in te zetten om de leerbaarheid en onderwijsbehoeften goed in kaart te brengen. Vervolgens worden er doelen gesteld op vier domeinen: spreken, lezen, schrijven en luisteren. Deze doelen worden regelmatig geëvalueerd en bijgesteld. Sociaal-emotionele ontwikkeling krijgt ook aandacht; bij zwaardere problematiek wordt passende zorg geadviseerd. Voor de begeleiding zijn er diverse hulpmiddelen, zoals het LOWAN NT2-startpakket, de boeken Zien is snappen en De bovenkamer, en de meertalige site babadada.com. Visualisatie, herkomsttaal en maatjes ondersteunen het leerproces. Rt’ers leveren zo maatwerk dat leerlingen helpt sneller te integreren en succesvol te leren binnen het Nederlandse onderwijssysteem

Een nieuw schooljaar in aantocht: Zo help jij als rt’er bij de overgang naar een nieuwe groep

Het einde van een bijzonder schooljaar vraagt extra aandacht voor leerlingen, vooral na de impact van de coronapandemie. Veel kinderen kampen met onderwijsachterstanden en sociaal-emotionele uitdagingen. Remedial teachers (rt’ers) spelen hierin een essentiële rol. Naast didactische ondersteuning ligt de focus op het versterken van sociaal-emotionele vaardigheden, wat een positief effect heeft op schoolprestaties. Hiervoor zijn diverse materialen beschikbaar, zoals *Het Babbelspel*, *Kikker be cool* en *Vaardighedenkaartjes*. Ook spellen als *Let’s talk about corona* en *Corona Memory* helpen om gevoelens rondom corona bespreekbaar te maken. Voor leerlingen die overstappen naar het voortgezet onderwijs zijn het *Brugklasspel* en *Brugklaskatern* waardevolle hulpmiddelen om hen voor te bereiden op de nieuwe fase. Rt’ers kunnen met deze middelen zorgen voor een veilige, stevige basis bij de start van het nieuwe schooljaar, waarin zowel cognitieve als emotionele groei centraal staan. Zo dragen zij bij aan duurzaam herstel en veerkracht bij leerlingen.

De verschillende vormen van feedback geven + de meest effectieve! -29/3

Effectieve feedback is essentieel binnen remedial teaching om het leerproces van kinderen te versterken. Hoewel complimenten en symbolen als duimen en smileys motiverend kunnen zijn, leren kinderen hier vaak weinig van. Effectieve feedback richt zich op wat een kind doet en hoe het dat doet. Er zijn vier niveaus van feedback: op de taak, het proces, zelfregulatie en de persoon. Feedback op de taak en het proces helpt kinderen inzicht te krijgen in hun werk en leerstrategieën. Zelfregulatiefeedback, de meest effectieve vorm, stimuleert reflectie en eigenaarschap over het leerproces. Persoonsgerichte feedback, zoals "Wat ben je slim!", is minder effectief omdat het kinderen afhankelijk kan maken van externe waardering. De vuistregel is: geef 2/3 specifieke feedback (taak, proces, zelfregulatie) en slechts 1/3 niet-specifieke feedback. Remedial teachers spelen een sleutelrol in het bewust en doelgericht inzetten van deze feedbackvormen voor betere leerresultaten.

Recensies -29/3

Schaken in beweging! -29/3

Schaken is een waardevolle denksport die het denken, plannen, concentreren en sociaal-emotioneel functioneren stimuleert. Het spel traint diverse executieve functies, zoals taakinitiatie, flexibiliteit en emotieregulatie. Onderzoek toont aan dat schaken bijdraagt aan betere schoolprestaties, vooral op het gebied van rekenen, taal en probleemoplossend vermogen. Neurowetenschappers als Erik Scherder benadrukken de positieve invloed van schaken op het kinderbrein. In remedial teaching kan schaken effectief worden ingezet om cognitieve vaardigheden spelenderwijs te ontwikkelen. De Stappenmethode van de KNSB is een beproefde leerlijn die kinderen van beginner tot gevorderd leert schaken. Daarnaast zijn patroonherkenning en strategisch denken belangrijke leerdoelen binnen het schaakonderwijs. Door het spel samen te spelen, ontstaat er ook interactie, wat bijdraagt aan motivatie en verbondenheid. Schaken is zowel fysiek als online toegankelijk en daarmee geschikt voor elk kind. Kortom, een uitstekend hulpmiddel binnen de remedial teaching-praktijk om leren en denken te versterken.