Artikel
Kleuters met een Ontwikkelingsvoorsprong - 33/1
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong zijn er in vele vormen: opvallend slim of juist onzichtbaar aangepast. Ze vragen om een scherp oog en kennis van professionals én ouders om signalen goed te duiden. Zonder die kennis kunnen hun behoeften verkeerd geïnterpreteerd worden, met ondervraging, faalangst of gedragsproblemen als gevolg. Kenmerkend zijn o.a. een kritische houding, sterke gevoeligheid, perfectionisme en een rechtvaardigheidsgevoel. Veel kleuters raken gefrustreerd als het aanbod hen niet uitdaagt. Observeren, in gesprek met ouders én een passende leerroute zijn cruciaal. Peergroepjes, creatief aanbod en emotionele begeleiding maken een wereld van verschil. Voor leerkrachten is kennis, ondersteuning en samenwerking essentieel. Want: een kind dat gezien wordt, bloeit op.
Focus op talent - 32/2
Dr. Eleonoor van Gerven is een toonaangevende expert op het gebied van begaafdheidsonderwijs. Als oprichter van Slim! Educatief en programmamanager bij het Kenniscentrum Hoogbegaafdheid zet zij zich in voor een inclusieve benadering van begaafde en hoogbegaafde leerlingen. In dit interview deelt ze haar visie op onderwijsvernieuwing, het belang van educatieve behoeften boven labels, en het stimuleren van talent in plaats van het compenseren van zwaktes. Ze pleit voor maatwerk, peer-onderwijs en een systemische benadering, waarbij iedere leerling recht heeft op ontwikkeling vanuit eigen potentieel. Haar aanpak vraagt om geduldige, duurzame verandering in het onderwijs.
Theoretische modellen over (hoog)begaafdheid - 32/2
Wat betekent het eigenlijk om hoogbegaafd te zijn? In dit informatieve artikel krijg je een uitgebreid overzicht van de belangrijkste theorieën en modellen die in de afgelopen decennia zijn ontwikkeld om hoogbegaafdheid te begrijpen. Van het triadisch model van Renzulli tot het Delphi-model en het zijnsluik van Kieboom: elk model benadrukt dat hoogbegaafdheid veel meer is dan alleen een hoog IQ. Ook de rol van motivatie, creativiteit, omgeving en persoonlijkheid komt aan bod. Aan de hand van voorbeelden – zoals schaakgrootmeester Magnus Carlsen – wordt duidelijk hoe talent tot bloei komt in de juiste context. Daarnaast worden drie actuele stromingen in het denken over hoogbegaafdheid beschreven, die invloed hebben op hoe scholen omgaan met deze leerlingen. Een onmisbaar artikel voor wie verdieping zoekt in het thema en wil bijdragen aan passend en inclusief onderwijs voor (hoog)begaafde leerlingen.
De uitdagingen van hoogbegaafde adolescenten - 31/4
De ontwikkeling naar volwassenheid is voor iedere jongere een uitdaging, maar voor hoogbegaafde adolescenten vaak extra complex. Ondanks hun talent, raken zij regelmatig in de knel door een gebrek aan leervaardigheden: leren ging immers altijd vanzelf. Pas in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs ontstaan problemen, wanneer inzet, planning en doorzettingsvermogen cruciaal worden. Deze jongeren dreigen dan te gaan onderpresteren, met alle gevolgen van dien voor zelfbeeld en toekomstperspectief. Dit artikel gaat in op de oorzaken van onderpresteren bij hoogbegaafde leerlingen, het belang van vroege signalering en effectieve begeleiding, én hoe scholen structureel kunnen ondersteunen in het ontwikkelen van leervaardigheden. Een must-read voor wie werkt met deze doelgroep!
Top-down begeleiding van cognitief talentvolle leerlingen - 30/4
Cognitief talentvolle en begaafde leerlingen hebben vaak andere onderwijsbehoeften dan gemiddeld. In dit artikel lees je waarom een top-down aanpak – waarbij je start vanuit complexe taken en vervolgens de benodigde strategieën en kennis uitbouwt – voor deze leerlingen beter werkt dan de gebruikelijke bottom-up methode. Daarnaast is er aandacht voor het versterken van zelfregulerende vaardigheden en het omgaan met perfectionisme, sensitiviteit, rechtvaardigheidsgevoel en kritische ingesteldheid (het zijnsluik van Tessa Kieboom). Door te coachen op inhoud, strategie, houding en persoonlijke kwaliteiten ontstaat ruimte voor eigenaarschap en groei. Lees hoe je als begeleider maatwerk biedt en zorgt voor een veilige, stimulerende leeromgeving.
Motiverende verrijking; Persoonlijke tijd voor hoogbegaafden - 30/2
Veel scholen bieden één vaste verrijkingsmethode voor hoogbegaafden, maar motivatie en ontwikkeling ontstaan juist door aan te sluiten bij hun interesses. Dit artikel laat zien hoe verrijkingsonderwijs meer effect heeft wanneer leerlingen autonomie krijgen, werken aan persoonlijke plannen en begeleid worden vanuit hun talenten. Belangrijke voorwaarden voor motivatie zijn autonomie, betrokkenheid en competentie. Met uitdagende opdrachten op hoog denkniveau, het inzetten van het TASC-model en persoonlijke leervragen leren leerlingen doelgericht plannen, reflecteren en presenteren. De leraar speelt hierin een coachende rol, gericht op zelfkennis, zelfstandigheid en actieve betrokkenheid. Zo komen hoogbegaafden écht tot leren!
Vertel eens! In gesprek met hoogbegaafden: Over kindgesprekken en gespreksvoering - 30/1
Kindgesprekken dragen wezenlijk bij aan het welzijn van (hoog)begaafde leerlingen, vanaf groep 1. Deze gesprekken versterken het zelfbeeld, stimuleren metacognitie en bevorderen sociale vaardigheden zoals Theory of Mind. Door oprechte interesse te tonen en de juiste vragen te stellen, krijgen kinderen meer grip op hun leerproces en welzijn. Zowel individuele gesprekken als groepsgesprekken met ontwikkelingsgelijken zijn waardevol. Leerkrachten kunnen gesprekstechnieken toepassen, zoals de Taxonomie van Bloom en Socratische gespreksvoering, om verdieping en zelfreflectie te stimuleren. Kindgesprekken helpen onderwijs af te stemmen op de behoeften van het kind en dragen bij aan een gezonde, positieve ontwikkeling.
Wie ben ik? Een onderzoek naar het zelfbeeld van hoogbegaafde basisschoolleerlingen - 29/4
Hoe zien hoogbegaafde kinderen zichzelf? In dit artikel lees je hoe het zelfbeeld zich ontwikkelt, waarom dit voor hoogbegaafde leerlingen anders kan verlopen en welke rol taalontwikkeling, sociale vergelijking en het ‘anders zijn’ hierin spelen. Op basis van een onderzoek onder 293 basisschoolleerlingen – waaronder 133 hoogbegaafde kinderen – ontdek je opvallende verschillen: hoogbegaafde kinderen beschrijven zichzelf vaker als slim, creatief, onafhankelijk en ambitieus, en minder vaak in relatie tot anderen. Al vanaf jonge leeftijd lijkt intelligentie een kernonderdeel van hun zelfbeeld. Deze inzichten zijn waardevol voor iedereen die werkt met (hoog)begaafde kinderen en hun ontwikkeling beter wil begrijpen.
Balanceren tussen jezelf zijn en erbij horen: Identiteitsontwikkeling bij hoogbegaafde adolescenten -29/3
Identiteitsontwikkeling is een complexe fase voor alle adolescenten, maar voor hoogbegaafde jongeren extra uitdagend. Zij vormen een minderheid en ervaren vaak sociale uitsluiting of stigmatisering, waardoor het moeilijk kan zijn om aansluiting te vinden bij leeftijdsgenoten. Het forced choice dilemma beschrijft het innerlijk conflict tussen excelleren op school en sociaal geaccepteerd worden. Dit kan leiden tot onderpresteren of het wegcijferen van hun eigen behoeften, met negatieve gevolgen voor hun persoonlijke ontwikkeling. Hoogbegaafde adolescenten hebben niet alleen behoefte aan cognitieve uitdaging, maar ook aan sociale steun en erkenning van hun identiteit. Passend onderwijs moet daarom verder gaan dan alleen academische ondersteuning. Het is belangrijk dat scholen ruimte bieden voor zelfreflectie, groepsvorming met gelijkgestemden en begeleiding door professionals die hun eigen opvattingen over hoogbegaafdheid kritisch onder de loep nemen. Voor remedial teachers betekent dit: oog voor de balans tussen persoonlijke en sociale identiteit én het creëren van een veilige, stimulerende leeromgeving.