Artikel

Zin in lezen - 33/3

Visuele aandacht bij leesonderwijs - 33/2

Visuele aandacht als ontbrekende schakel in het leesonderwijs In het leesonderwijs ligt de focus al decennialang op klanken, letters en fonologisch bewustzijn. Terecht, want fonologische tekorten vormen een bewezen basis van dyslexie. Toch blijven sommige leerlingen hardnekkige leesproblemen houden, óók na intensieve klankinstructie. Tegelijkertijd nemen signalen toe dat leerlingen visuele klachten ervaren bij het lezen – van wiebelende letters tot moeite met het richten van hun aandacht op een woordregel. Is er meer aan de hand dan alleen taalverwerking? In dit artikel duikt Jori van der Meer in de rol van visuele aandacht bij leesproblemen. Wat zegt wetenschappelijk onderzoek over de relatie tussen visuele aandacht en stoornissen zoals dyslexie, TOS en ADHD? En vooral: wat kunnen remedial teachers hiermee in hun dagelijkse praktijk? Een actuele en relevante blik op wat zich misschien al die tijd net buiten ons gezichtsveld bevond.

De cognitieve fundamenten van leesbegrip: Waarom strategieën op zichzelf niet helpen - 33/2

Veel leerlingen leren netjes strategieën toepassen tijdens het lezen: ze stellen vragen, letten op signaalwoorden, maken voorspellingen. En toch blijft het begrip vaak oppervlakkig. Wat gaat er mis? In dit artikel laat Elvira Pont zien dat effectieve strategieën niet kunnen werken zonder een stevige cognitieve basis. Lezen met begrip vraagt méér dan techniek: het vraagt om het kunnen vasthouden, ordenen, verbinden en monitoren van informatie. Pont beschrijft vier cognitieve fundamenten die samen het fundament vormen van leesbegrip: werkgeheugen, informatieverwerking, het kunnen afleiden van verbanden en metacognitie. Als remedial teacher of taalexpert krijg je met dit artikel scherp inzicht in waarom sommige leerlingen blijven hangen in oppervlakkige verwerking – en wat je daaraan kunt doen.

Zin in Lezen - 33/2

Nieuw in het tijdschrift: kinder- en jeugdboeken onder de loep Voor elke remedial teacher is het een bekend gegeven: leesplezier opent deuren. Niet alleen naar taalvaardigheid, maar ook naar zelfvertrouwen en motivatie. Daarom starten we in het Tijdschrift voor Inclusief Onderwijs en Remedial Teaching met een gloednieuwe rubriek over kinder- en jeugdboeken. In elke editie kiezen we een verbindend thema en selecteren we titels die ertoe doen – in de klas én daarbuiten. Deze eerste aflevering staat in het teken van leesplezier voor álle leeftijden. Want vrij lezen, zo blijkt keer op keer uit onderzoek, is misschien wel de krachtigste impuls voor taalontwikkeling die er is.

Letterplezier - 33/1

Van middeleeuwse kloosterscholen tot moderne kinderkamers: het abc-boek heeft een lange en rijke geschiedenis. Ooit bedoeld om kinderen het alfabet en religieuze waarden bij te brengen, groeide het uit tot een speelse viering van taal. Met de komst van de klankmethode verschoof de focus van letters naar klanken – een aanpak die nog altijd terugkomt in boeken als *Kijk mijn letter* of *Aap zoekt een woord*. Hedendaagse abc-boeken zijn er voor alle leeftijden en doelen: van peuters die hun eerste letters herkennen tot oudere kinderen die zich verliezen in de beeldrijke werelden van Dematons en Schamp. Of het nu om alfabet of klank draait, een goed abc-boek maakt letters magisch – en dat is precies wat kinderen nodig hebben die worstelen met lezen.

Op maat begrijpend Lezen: Ondersteuningsprogramma biedt goede resultaten - 32/3

Begrijpend lezen met impact: programma ‘Op Maat’ laat leerlingen groeien Begrijpend lezen vormt de sleutel tot schoolsucces — en toch worstelen veel kinderen ermee. Hoe breng je daar als onderwijsprofessional verandering in? In dit artikel maak je kennis met Op Maat Begrijpend Lezen, een programma dat niet alleen inzet op motivatie en leesplezier, maar ook aantoonbare resultaten boekt. Leerlingen stijgen één tot twee niveaus op landelijke toetsen, zoals de Citotoets. Ontdek hoe een doordacht model en onderbouwde aanpak het verschil maken, en hoe jij daar direct in je klas van kunt profiteren.

Maak Leeskilometers - 32/3

Veel leerlingen ervaren weinig leesplezier, terwijl leesvaardigheid cruciaal is voor schoolsucces. Hoe kun je als leerkracht of remedial teacher het verschil maken? Dit artikel biedt evidence-based inzichten én praktische tips om leesmotivatie te vergroten: van modelen en rijke teksten tot autonomie, boekkeuze en een aantrekkelijke boekenplank. Ook wordt ingegaan op de rol van schoolbeleid, bibliotheken en de thuissituatie. Met onderzoek van o.a. Van Steensel, Smits en Van Koeven krijg je handvatten om écht iets te veranderen in de leesontwikkeling van kinderen. Laat je inspireren en ontdek hoe je leerlingen weer kunt laten opgaan in een goed boek!

Read this... - 31/3

Zowel de leesvaardigheid als het leesplezier van Nederlandse tienjarigen is tussen 2016 en 2021 gedaald. Dit blijkt uit het internationale leesvaardigheidsonderzoek PIRLS-2021, waarvan het Expertisecentrum Nederlands afgelopen mei de resultaten heeft gepubliceerd. Niet langer scoren Nederlandse leerlingen boven het gemiddelde van Westerse landen. Ze presteren dus niet alleen minder goed dan voorheen, maar doen het ook minder goed in vergelijking met andere landen. We proberen hier met elkaar verandering in aan te brengen. Hier enkele tips om het lezen in de zomervakantie te bevorderen.

Als je iets kunt, voel je je competent en dat motiveert - 31/2

Het leesniveau van Nederlandse jongeren daalt, en dat is zorgwekkend. Volgens orthopedagoog José Schraven begint leesplezier bij technisch goed kunnen lezen. In dit interview deelt ze haar scherpe visie op het leesonderwijs en legt ze uit waarom haar methodiek Zo leer je kinderen lezen en spellen (ZLKLS) bewezen effectief is. Schraven pleit voor heldere instructie, veel herhaling en het loslaten van digitale middelen ten gunste van echte aandacht voor het kind. Ze benadrukt het belang van vakkennis op de pabo en de cruciale rol van de leerkracht én remedial teacher in het aanleren van lezen en spellen. Een must-read voor iedereen die écht werk wil maken van beter leesonderwijs in Nederland.

Verhaalbegrip bij peuters en kleuters - 31/1

Voorlezen van (digitale) prentenboeken speelt een cruciale rol in de taalontwikkeling en het verhaalbegrip van jonge kinderen. Verhalende teksten zijn complexer dan dagelijkse taal, maar juist via herhaald voorlezen leren peuters en kleuters de structuur, woordenschat en opbouw van verhalen begrijpen. Onderzoek toont aan dat dit helpt om later beter te leren lezen en voorkomt leesproblemen. Digitale prentenboeken met animaties en geluid kunnen dit proces ondersteunen, mits ze niet te veel afleidende elementen bevatten. Vooral kinderen uit taalarmere gezinnen kunnen hier baat bij hebben. Toch ontstaan voorleesroutines niet vanzelf, ook niet met digitale middelen – en dat vraagt om verder onderzoek. Klik verder om te lezen hoe jonge kinderen boekentaal leren begrijpen en waarom voorlezen zó belangrijk is.

Leren lezen met begrip: integraal, interactief en met instructie - 30/4

Steeds meer leerlingen hebben moeite met begrijpend lezen. Hoe komt begrip tot stand en wat werkt écht in het onderwijs? Dit artikel laat zien dat effectief leesonderwijs drie elementen combineert: het wordt integraal aangeboden (bijvoorbeeld via thematisch werken en koppeling met spreken en schrijven), vindt plaats in een interactieve omgeving waarin expertvaardigheden zichtbaar worden gemaakt, en bevat gerichte instructie in leesstrategieën. Vanuit het constructie-integratiemodel van Kintsch wordt uitgelegd hoe leerlingen tot dieper tekstbegrip komen en wat dit vraagt van hun begeleiders. Juist voor zwakkere lezers is deze aanpak essentieel. Lees het hele artikel voor praktische inzichten en concrete handvatten voor je begeleiding.

Lezen en luisteren combineren? Meer focus op tekstinhoud met gesproken schoolboeken - 30/4

Lezen kan een worsteling zijn voor leerlingen met dyslexie. Gesproken schoolboeken – ontwikkeld in opdracht van OCW – bieden hierbij uitkomst. Luisteren maakt leerlingen niet ‘lui’: uit onderzoek blijkt dat mensen met dyslexie informatie auditief net zo goed verwerken als via lezen. Gesproken schoolboeken combineren een fysiek boek met een menselijke voorleesstem, zonder dure software of opvallende hulpmiddelen. Dit bevordert focus, zelfstandigheid en leesplezier. Wel blijft de leesvorm altijd maatwerk, afgestemd op leestaak en -doel. Met de juiste leesstrategieën leren leerlingen gericht gebruik te maken van audio. Lees het hele artikel voor praktische tips en inzichten.

Rijke teksten en het literatuuronderwijs - 30/3

Wat maakt een tekst ‘rijk’? Dit artikel laat zien hoe betekenis ontstaat door de bril waarmee we lezen. Aan de hand van Armando’s treingesprek en de roman *Confrontaties* van Simone Atangana Bekono wordt duidelijk hoe context en leesbenadering een ogenschijnlijk simpele tekst kunnen transformeren tot diepzinnige literatuur. De tekst verkent het concept ‘rijke teksten’ uit Curriculum.nu en de discussie over wat teksten geschikt maakt voor het onderwijs. Aan de hand van voorbeelden wordt uitgelegd hoe gelaagdheid, ambiguïteit en intertekstualiteit bijdragen aan rijke leeservaringen. Essentieel daarbij is: niet alleen de tekst, maar ook de lezer maakt het verschil.

Snelle bepaling van de leesvaardigheid met nieuwe leestoets - 30/3

Goed leren lezen vraagt om geautomatiseerde woordherkenning én taalbegrip – de kern van de simple view of reading. De Boom LVS-toets Technisch Lezen Woorden richt zich op de mate waarin leerlingen losse woorden vlot en nauwkeurig kunnen decoderen, zonder hulp van context. Dit geeft inzicht in hun technische leesvaardigheid en leesontwikkeling. De toets, die één minuut duurt en opgebouwd is van makkelijke tot complexe woorden, helpt om leesniveaus te bepalen, voortgang te volgen en leesproblemen vroegtijdig op te sporen. Een score wordt vertaald naar diverse normen, waaronder DLE’s en vaardigheidsscores. Hoewel de toets niet diagnostisch is, kan kwalitatieve informatie toch belangrijke signalen opleveren. Voor diepgaand onderzoek is een aanvullend toetspakket in ontwikkeling. Zo biedt deze toets een waardevol, efficiënt instrument voor leerkrachten en remedial teachers om leesvaardigheid effectief te monitoren én te versterken.

Voorkom de zomerdips met onze zomertips! - 30/3

Lezen is leuk! - 30/2

Online lezen: een uitdaging voor de remedial teacher? - 30/1

Het onderwijs, de maatschappij en het bedrijfsleven gaan ervan uit dat jongeren digitaal vaardig zijn, maar onderzoek laat zien dat dit een misvatting is. Vooral online lezen vraagt om nieuwe vaardigheden zoals kritisch denken, effectief zoeken en omgaan met hyperteksten. Veel leerlingen hebben moeite met het vinden en beoordelen van betrouwbare informatie. Dit vraagt om een aangepaste kijk op leesonderwijs én een grotere rol voor remedial teachers, die ook online leesproblemen moeten signaleren en aanpakken. Het artikel bespreekt effectieve strategie-instructies, het belang van betekenisvol lezen en concrete handvatten voor kritisch en zoekend lezen.

De kracht van theaterlezen Toi-toi-toi! 29/1

Theaterlezen is een effectieve en motiverende leesvorm voor kinderen die moeite hebben met lezen. In deze aanpak lezen kinderen hardop in de vorm van een toneelscript, waarbij herhaling niet als straf voelt, maar als voorbereiding op een voorstelling. Dit stimuleert vloeiendheid, begrip en expressie. Kinderen kiezen een rol, oefenen samen en beleven plezier aan het proces. Door het ‘voorlezen als optreden’ wordt lezen betekenisvol en vergroten kinderen hun zelfvertrouwen. Theaterlezen sluit bovendien naadloos aan op de RALFI-methode en kan gemakkelijk toegepast worden in de rt-praktijk of thuis. Zelfs zonder fysiek publiek – via geluidsopnames of Zoom – blijft het een krachtige werkvorm. De reeks Applaus voor jou biedt toegankelijke theaterleesbundels die direct inzetbaar zijn voor leesbegeleiding.