Artikel

Visuele aandacht bij leesonderwijs

Visuele aandacht als ontbrekende schakel in het leesonderwijs In het leesonderwijs ligt de focus al decennialang op klanken, letters en fonologisch bewustzijn. Terecht, want fonologische tekorten vormen een bewezen basis van dyslexie. Toch blijven sommige leerlingen hardnekkige leesproblemen houden, óók na intensieve klankinstructie. Tegelijkertijd nemen signalen toe dat leerlingen visuele klachten ervaren bij het lezen – van wiebelende letters tot moeite met het richten van hun aandacht op een woordregel. Is er meer aan de hand dan alleen taalverwerking? In dit artikel duikt Jori van der Meer in de rol van visuele aandacht bij leesproblemen. Wat zegt wetenschappelijk onderzoek over de relatie tussen visuele aandacht en stoornissen zoals dyslexie, TOS en ADHD? En vooral: wat kunnen remedial teachers hiermee in hun dagelijkse praktijk? Een actuele en relevante blik op wat zich misschien al die tijd net buiten ons gezichtsveld bevond.

LBRT-onderzoek benadrukt belangrijke rol van remedial teacher in voortgezet onderwijs

Remedial teachers in het voortgezet onderwijs maken écht het verschil, voor leerlingen én docenten. Uit het nieuwste LBRT-onderzoek blijkt dat rt’ers niet alleen leerlingen begeleiden bij dyslexie, ADHD en rekenproblemen, maar ook docenten ondersteunen, beleid ontwikkelen en meedenken over passend onderwijs. Toch voelt 40% zich nog een ‘eenpitter’ binnen de school. De behoefte aan samenwerking, erkenning en gerichte bijscholing (zoals op het gebied van executieve functies, motivatie en digitale leermiddelen) groeit snel. Dit artikel laat zien hoe breed de rol van de rt’er inmiddels is, waar kansen liggen voor een sterkere positionering in de school, en waarom hun bijdrage onmisbaar is voor inclusief en toekomstgericht onderwijs. Een must-read voor wie werk wil maken van echte leerlingondersteuning.

Tieners, schermen en smartphones: wat zegt de wetenschap?

Tieners, schermen en smartphones: wat zegt de wetenschap? Sociale media zijn overal. Waar roken en alcohol voor jongeren streng gereguleerd zijn, is TikTok, YouTube of Snapchat altijd binnen handbereik – tot diep in de nacht. Dat roept vragen op: wat betekent die voortdurende digitale prikkelstroom voor de mentale gezondheid van tieners? En wat kunnen onderwijsprofessionals doen om grip te krijgen op het schermgedrag van leerlingen? In dit artikel zet Tijdschrift voor Remedial Teaching de nieuwste wetenschappelijke inzichten op een rij. We kijken naar wat langdurig schermgebruik doet met slaap, stemming en leerprestaties, maar ook naar de kansen die digitale media kunnen bieden. Want niet elk scherm is een probleem – en niet elke minuut online is verloren tijd. Juist voor remedial teachers liggen er mogelijkheden om jongeren bewuster, gezonder én mediawijzer te begeleiden in een digitale wereld die niet meer weggaat.

Leer tieners omgaan met stress - 33/2

Tieners groeien op in een wereld vol prestatiedruk, waarin academische verwachtingen, sociale media en sportambities zich opstapelen, met soms blijvende gevolgen voor hun mentale en fysieke gezondheid. Chronische stress kan tijdens de adolescentie de hersenontwikkeling aantasten—studies suggereren dat COVID-gerelateerde stress hersenen van tieners enkele jaren “ouder” maakte—en leidt tot leerproblemen, slaapproblemen, spanningsklachten en verzwakt immuunsysteem. Juist omdat hun prefrontale cortex nog in ontwikkeling is en sociale druk via online platforms extra hard aankomt, lopen zij meer risico op angst, depressie en concentratieverlies. Remedial teachers kunnen met individuele begeleiding, executieve-functietraining en bemiddeling tussen school en thuis stresssignalen vroegtijdig oppakken en veerkracht versterken. Scholen ondersteunen door mindfulness-oefeningen en haalbare toetsdruk, ouders door open gesprekken en realistische verwachtingen. Het werkboek Stres minder en ontspan meer (basen op wetenschappelijke technieken, 40 oefeningen) biedt tieners praktische tools om stress te herkennen en te beheersen, en vormt zo een waardevolle aanvulling op deze geïntegreerde aanpak.

Nederlandse rekenprestaties in internationaal daglicht - 33/2

De eind december 2024 gepubliceerde TIMSS 2023-gegevens tonen dat Nederlandse groep 6-leerlingen met circa 525 punten nog boven het mondiale gemiddelde van 500 scoren, maar licht zijn gedaald ten opzichte van de 530 punten in 2019. De coronajaren en tijdelijke NPO-inzet lijken de groei te remmen: er komen meer zwakke rekenaars bij, terwijl de toppers stabiel blijven. De discussie over realistisch versus traditioneel rekenen laait weer op nu landen als Singapore en Estland doorstijgen en Vlaanderen sterk terugvalt. Nederland houdt daarentegen zijn reken- en wetenschapsprestaties redelijk constant. Onderzoekers roepen op tot een scherper rekenbeleid met vroege differentiatie, gedegen automatiseren van basisvaardigheden, professionele bijscholing en zorgvuldige inzet van digitale tools, en benadrukken de cruciale rol van de remedial teacher bij extra ondersteuning. Met de volgende TIMSS-ronde in 2027 en nationale peilingen wordt duidelijk of deze maatregelen werken.

Heeft u mijn verslag gelezen? - 31/5

In Nederland heeft maar liefst 1 op de 9 volwassenen moeite met lezen en schrijven. Dit heeft grote gevolgen: van problemen op werk tot misverstanden in de zorg. Veel informatie die professionals schrijven, is nog te moeilijk. Vooral ouders begrijpen verslagen over hun kind soms niet, en lezen ze daarom niet. Dit artikel laat zien waarom schrijven op taalniveau B1 zo belangrijk is en hoe je dat doet. Met praktische tips zoals kortere zinnen, het vermijden van vaktaal en het schrijven vanuit het perspectief van de lezer. Het artikel daagt remedial teachers en andere professionals uit om niet alleen mondeling goed af te stemmen, maar ook schriftelijk beter te communiceren. Wil je écht dat je boodschap aankomt? Dan begint dat bij begrijpelijke taal. Ontdek hoe je dat aanpakt in dit artikel.

Ruimte voor talen - 31/4

In meertalige klaslokalen is het verleidelijk om enkel de doeltaal te gebruiken, bijvoorbeeld het Nederlands, en andere talen buiten de les te houden. Maar wat als juist die thuistalen het leren kunnen ondersteunen? Dit artikel zet uiteen hoe het idee van “translanguaging” ruimte maakt voor alle talen die de klas binnenkomen, en hoe dat het onderwijs kan verrijken. Aan de hand van voorbeelden uit New York en eigen onderzoek laat de auteur zien hoe het strategisch toelaten van andere talen leerlingen helpt om instructies beter te begrijpen, actiever mee te doen én zich zekerder te voelen in het leerproces. Translanguaging is daarbij geen doel op zich, maar een doordacht middel dat lesdoelen en -fasen kan versterken. Voor wie lesgeeft in het meertalig voortgezet onderwijs biedt dit artikel concrete inzichten: wanneer is het zinvol om een korte vertaalslag te maken? Hoe kan je als docent de thuistalen benutten zonder het Nederlands uit het oog te verliezen? En hoe bied je leerlingen daarmee meer stem in hun leerproces?

Formuleerfouten in het voortgezet onderwijs: inzichten uit recent empirisch onderzoek - 31/3

Onderwijs in correct formuleren, zoals het vermijden van pleonasmen en foutieve bijzinnen, is een vast onderdeel van het schoolvak Nederlands. Maar hoe effectief is deze aanpak eigenlijk? In dit artikel wordt kritisch gekeken naar traditioneel formuleeronderwijs en worden recente onderzoeksresultaten besproken. De conclusie: het huidige onderwijs is vaak te normatief, onvoldoende onderbouwd en sluit slecht aan bij de echte schrijfproblemen van leerlingen. Aan de hand van drie concrete aanbevelingen – gebaseerd op contextgericht, betekenisvol en taalbewust onderwijs – laat het artikel zien hoe remedial teachers leerlingen effectiever kunnen begeleiden bij hun schrijfvaardigheid. Door in te zetten op fouten die leerlingen echt maken, formuleren in context aan te bieden en het omgaan met taalnormen, taalwerkelijkheid en taalgevoel te stimuleren, ontstaat krachtiger en relevanter schrijfonderwijs. Lees het volledige artikel voor een onderbouwde visie op hoe formuleren wél werkt.

Writing-to-learn: hoe schrijven het leren van taal en vakinhoud kan stimuleren - 31/2

Schrijven is niet alleen een vaardigheid die leerlingen moeten beheersen, maar ook een krachtig middel om taal en vakinhoud te leren. Toch krijgt schrijfonderwijs vaak pas laat en beperkt aandacht, mede doordat het als complex en tijdrovend wordt gezien. Dit artikel pleit voor een andere benadering: writing-to-learn. Hierin staat schrijven niet alleen als eindproduct centraal, maar als actief leerproces. Leerlingen worden uitgedaagd hun gedachten te ordenen, taalvaardigheid te ontwikkelen en vakinhoud te doorgronden. De bijdrage vertaalt wetenschappelijke inzichten naar concrete adviezen voor de onderwijspraktijk, inclusief voorbeelden van effectieve schrijfactiviteiten. Zo laat het artikel zien dat schrijven, mits goed ingezet, voor elke leerling – ongeacht niveau of taalachtergrond – een sleutel tot diepgaand leren kan zijn. Een onmisbaar perspectief voor taal- én vakdocenten.

Theoretische modellen over (hoog)begaafdheid - 32/2

Wat betekent het eigenlijk om hoogbegaafd te zijn? In dit informatieve artikel krijg je een uitgebreid overzicht van de belangrijkste theorieën en modellen die in de afgelopen decennia zijn ontwikkeld om hoogbegaafdheid te begrijpen. Van het triadisch model van Renzulli tot het Delphi-model en het zijnsluik van Kieboom: elk model benadrukt dat hoogbegaafdheid veel meer is dan alleen een hoog IQ. Ook de rol van motivatie, creativiteit, omgeving en persoonlijkheid komt aan bod. Aan de hand van voorbeelden – zoals schaakgrootmeester Magnus Carlsen – wordt duidelijk hoe talent tot bloei komt in de juiste context. Daarnaast worden drie actuele stromingen in het denken over hoogbegaafdheid beschreven, die invloed hebben op hoe scholen omgaan met deze leerlingen. Een onmisbaar artikel voor wie verdieping zoekt in het thema en wil bijdragen aan passend en inclusief onderwijs voor (hoog)begaafde leerlingen.

Dyslexieondersteuning in het voortgezet onderwijs: Effectieve tijdbesteding - 32/4

De Staat van het Onderwijs 2024 - 32/3

Prentenboeken: rijke basis voor wiskundige interactie - 32/1

Prentenboeken zijn niet alleen een taalrijke schat, maar ook een wiskundige goudmijn. Onderzoek toont aan dat kleuterleerkrachten, zowel bij expliciet wiskundige als ‘gewone’ prentenboeken, jonge kinderen effectief kunnen uitdagen tot wiskundig denken via interactieve vragen. Cruciaal is de afwisseling tussen concrete vragen (zoals “Hoeveel wielen zie je?”) en abstracte denkprikkels (“Wat als elk biggetje een vriendje meeneemt?”). Vooral abstracte vragen blijken wiskundig denken te stimuleren, zeker bij wiskundige prentenboeken. Leerkrachten blijken dit bewust en doelgericht in te zetten, al verschilt de mate van abstractie. De aanbeveling? Zet als remedial teacher of leerkracht je wiskundige bril op bij het voorbereiden én uitvoeren van voorleesmomenten, en durf inspelen op de spontane wiskundige observaties van kinderen. Door meerdere keren en met verschillende doelen voor te lezen, vergroot je hun wiskundig inzicht — stap voor stap, bladzijde voor bladzijde.