Artikel

Psychologische flexibiliteit, taal en context - 33/3

Rekenen is voor Sam meer dan sommen maken: taal, emoties en het autonome zenuwstelsel spelen mee. Vanuit de Contextuele Gedragswetenschap (CGW) en Acceptatie en Commitment Training (ACT) leert hij psychologische flexibiliteit, met vaardigheden als defusie, compassie en waardengericht werken. Door samen met zijn remedial teacher betekenis te geven, kleine stappen te zetten en een veilige schoolcontext te creëren, kan leren weer energie geven. Dit artikel laat zien hoe CGW praktische handvatten biedt voor onderwijs, zodat leerlingen als Sam niet vastlopen maar groeien – in rekenen én in leven.

Visuele aandacht bij leesonderwijs - 33/2

Visuele aandacht als ontbrekende schakel in het leesonderwijs In het leesonderwijs ligt de focus al decennialang op klanken, letters en fonologisch bewustzijn. Terecht, want fonologische tekorten vormen een bewezen basis van dyslexie. Toch blijven sommige leerlingen hardnekkige leesproblemen houden, óók na intensieve klankinstructie. Tegelijkertijd nemen signalen toe dat leerlingen visuele klachten ervaren bij het lezen – van wiebelende letters tot moeite met het richten van hun aandacht op een woordregel. Is er meer aan de hand dan alleen taalverwerking? In dit artikel duikt Jori van der Meer in de rol van visuele aandacht bij leesproblemen. Wat zegt wetenschappelijk onderzoek over de relatie tussen visuele aandacht en stoornissen zoals dyslexie, TOS en ADHD? En vooral: wat kunnen remedial teachers hiermee in hun dagelijkse praktijk? Een actuele en relevante blik op wat zich misschien al die tijd net buiten ons gezichtsveld bevond.

LBRT-onderzoek benadrukt belangrijke rol van remedial teacher in voortgezet onderwijs - 33/2

Remedial teachers in het voortgezet onderwijs maken écht het verschil, voor leerlingen én docenten. Uit het nieuwste LBRT-onderzoek blijkt dat rt’ers niet alleen leerlingen begeleiden bij dyslexie, ADHD en rekenproblemen, maar ook docenten ondersteunen, beleid ontwikkelen en meedenken over passend onderwijs. Toch voelt 40% zich nog een ‘eenpitter’ binnen de school. De behoefte aan samenwerking, erkenning en gerichte bijscholing (zoals op het gebied van executieve functies, motivatie en digitale leermiddelen) groeit snel. Dit artikel laat zien hoe breed de rol van de rt’er inmiddels is, waar kansen liggen voor een sterkere positionering in de school, en waarom hun bijdrage onmisbaar is voor inclusief en toekomstgericht onderwijs. Een must-read voor wie werk wil maken van echte leerlingondersteuning.

Tieners, schermen en smartphones: wat zegt de wetenschap? - 33/2

Tieners, schermen en smartphones: wat zegt de wetenschap? Sociale media zijn overal. Waar roken en alcohol voor jongeren streng gereguleerd zijn, is TikTok, YouTube of Snapchat altijd binnen handbereik – tot diep in de nacht. Dat roept vragen op: wat betekent die voortdurende digitale prikkelstroom voor de mentale gezondheid van tieners? En wat kunnen onderwijsprofessionals doen om grip te krijgen op het schermgedrag van leerlingen? In dit artikel zet Tijdschrift voor Remedial Teaching de nieuwste wetenschappelijke inzichten op een rij. We kijken naar wat langdurig schermgebruik doet met slaap, stemming en leerprestaties, maar ook naar de kansen die digitale media kunnen bieden. Want niet elk scherm is een probleem – en niet elke minuut online is verloren tijd. Juist voor remedial teachers liggen er mogelijkheden om jongeren bewuster, gezonder én mediawijzer te begeleiden in een digitale wereld die niet meer weggaat.

Leer tieners omgaan met stress - 33/2

Tieners groeien op in een wereld vol prestatiedruk, waarin academische verwachtingen, sociale media en sportambities zich opstapelen, met soms blijvende gevolgen voor hun mentale en fysieke gezondheid. Chronische stress kan tijdens de adolescentie de hersenontwikkeling aantasten—studies suggereren dat COVID-gerelateerde stress hersenen van tieners enkele jaren “ouder” maakte—en leidt tot leerproblemen, slaapproblemen, spanningsklachten en verzwakt immuunsysteem. Juist omdat hun prefrontale cortex nog in ontwikkeling is en sociale druk via online platforms extra hard aankomt, lopen zij meer risico op angst, depressie en concentratieverlies. Remedial teachers kunnen met individuele begeleiding, executieve-functietraining en bemiddeling tussen school en thuis stresssignalen vroegtijdig oppakken en veerkracht versterken. Scholen ondersteunen door mindfulness-oefeningen en haalbare toetsdruk, ouders door open gesprekken en realistische verwachtingen. Het werkboek Stres minder en ontspan meer (basen op wetenschappelijke technieken, 40 oefeningen) biedt tieners praktische tools om stress te herkennen en te beheersen, en vormt zo een waardevolle aanvulling op deze geïntegreerde aanpak.

Nederlandse rekenprestaties in internationaal daglicht - 33/2

De eind december 2024 gepubliceerde TIMSS 2023-gegevens tonen dat Nederlandse groep 6-leerlingen met circa 525 punten nog boven het mondiale gemiddelde van 500 scoren, maar licht zijn gedaald ten opzichte van de 530 punten in 2019. De coronajaren en tijdelijke NPO-inzet lijken de groei te remmen: er komen meer zwakke rekenaars bij, terwijl de toppers stabiel blijven. De discussie over realistisch versus traditioneel rekenen laait weer op nu landen als Singapore en Estland doorstijgen en Vlaanderen sterk terugvalt. Nederland houdt daarentegen zijn reken- en wetenschapsprestaties redelijk constant. Onderzoekers roepen op tot een scherper rekenbeleid met vroege differentiatie, gedegen automatiseren van basisvaardigheden, professionele bijscholing en zorgvuldige inzet van digitale tools, en benadrukken de cruciale rol van de remedial teacher bij extra ondersteuning. Met de volgende TIMSS-ronde in 2027 en nationale peilingen wordt duidelijk of deze maatregelen werken.

Mind wandering: waarom onze gedachten graag dwalen - 33/1

Je leest een boek en ineens dwaal je af naar een vakantie of herinnering — zonde van je concentratie? Niet per se. Onderzoeker Myrthe Faber laat met eyetracking zien dat ‘mind wandering’ ons lezen juist kan verrijken. Dwalende gedachten zijn vaak verbonden met wat we lezen, helpen om nieuwe informatie te koppelen aan herinneringen en maken een verhaal persoonlijker. Toch is niet alle afleiding nuttig: in het verkeer kan het zelfs gevaarlijk zijn. En hoewel spontane ingevingen creatief aanvoelen, blijken ze dat lang niet altijd objectief te zijn. Creativiteit vraagt om een subtiel samenspel van loslaten én focussen. Faber en interviewer Ton Vogels benadrukken daarom het belang van reflectie: goede ideeën ontstaan vaak in de marge, maar verdienen daarna een kritische blik.

DEEL II Onderzoek toont aan: Remedial Teaching is onmisbaar - 32/5

Onderzoek van de Kennisrotonde (2023) laat zien: een gekwalificeerde remedial teacher maakt écht het verschil. Vroege signalering, korte en regelmatige sessies en deskundige begeleiding zorgen voor aantoonbaar betere leerresultaten. De sleutel? De kwaliteit van de interventie, niet de groepsgrootte. Ontdek hoe scholen met gerichte inzet van remedial teaching leerlingen effectiever kunnen ondersteunen.

Dyslexieondersteuning in het voortgezet onderwijs: Effectieve tijdbesteding - 32/4

Veel remedial teachers in het voortgezet onderwijs hebben onvoldoende uren om leerlingen met dyslexie goed te ondersteunen én beleid vorm te geven. Dit artikel bespreekt welke taken bij jouw rol horen, welke factoren van invloed zijn op het aantal benodigde uren, en hoe je slim prioriteert bij tijdgebrek. Ook krijg je praktische tips voor overleg met de directie, het versterken van het dyslexiebeleid en samenwerking met collega’s. Een must-read voor elke professional die zoekt naar effectieve, haalbare ondersteuning voor leerlingen met dyslexie.

De Staat van het Onderwijs 2024 - 32/3

Het primair onderwijs staat onder druk door lerarentekort, stijgend aantal nieuwkomersleerlingen en tegenvallende leerresultaten. Uit de Staat van het Onderwijs blijkt dat veel scholen en besturen de basiskwaliteit niet halen, vooral op het gebied van taal, rekenen en burgerschap. Extra ondersteuning schiet vaak tekort, ondanks grote verschillen tussen leerlingen en scholen. De LBRT pleit voor meer inzet van remedial teachers om onderwijs en ondersteuning te versterken. Lees in dit artikel de belangrijkste bevindingen én wat scholen en professionals nu kunnen doen om koers te houden op kwaliteit.

Theoretische modellen over (hoog)begaafdheid - 32/2

Wat betekent het eigenlijk om hoogbegaafd te zijn? In dit informatieve artikel krijg je een uitgebreid overzicht van de belangrijkste theorieën en modellen die in de afgelopen decennia zijn ontwikkeld om hoogbegaafdheid te begrijpen. Van het triadisch model van Renzulli tot het Delphi-model en het zijnsluik van Kieboom: elk model benadrukt dat hoogbegaafdheid veel meer is dan alleen een hoog IQ. Ook de rol van motivatie, creativiteit, omgeving en persoonlijkheid komt aan bod. Aan de hand van voorbeelden – zoals schaakgrootmeester Magnus Carlsen – wordt duidelijk hoe talent tot bloei komt in de juiste context. Daarnaast worden drie actuele stromingen in het denken over hoogbegaafdheid beschreven, die invloed hebben op hoe scholen omgaan met deze leerlingen. Een onmisbaar artikel voor wie verdieping zoekt in het thema en wil bijdragen aan passend en inclusief onderwijs voor (hoog)begaafde leerlingen.

Prentenboeken: rijke basis voor wiskundige interactie - 32/1

Prentenboeken zijn niet alleen een taalrijke schat, maar ook een wiskundige goudmijn. Onderzoek toont aan dat kleuterleerkrachten, zowel bij expliciet wiskundige als ‘gewone’ prentenboeken, jonge kinderen effectief kunnen uitdagen tot wiskundig denken via interactieve vragen. Cruciaal is de afwisseling tussen concrete vragen (zoals “Hoeveel wielen zie je?”) en abstracte denkprikkels (“Wat als elk biggetje een vriendje meeneemt?”). Vooral abstracte vragen blijken wiskundig denken te stimuleren, zeker bij wiskundige prentenboeken. Leerkrachten blijken dit bewust en doelgericht in te zetten, al verschilt de mate van abstractie. De aanbeveling? Zet als remedial teacher of leerkracht je wiskundige bril op bij het voorbereiden én uitvoeren van voorleesmomenten, en durf inspelen op de spontane wiskundige observaties van kinderen. Door meerdere keren en met verschillende doelen voor te lezen, vergroot je hun wiskundig inzicht — stap voor stap, bladzijde voor bladzijde.

Heeft u mijn verslag gelezen? Het schrijven van begrijpelijke kind-informatie op taalniveau B1 - 31/5

In Nederland heeft maar liefst 1 op de 9 volwassenen moeite met lezen en schrijven. Dit heeft grote gevolgen: van problemen op werk tot misverstanden in de zorg. Veel informatie die professionals schrijven, is nog te moeilijk. Vooral ouders begrijpen verslagen over hun kind soms niet, en lezen ze daarom niet. Dit artikel laat zien waarom schrijven op taalniveau B1 zo belangrijk is en hoe je dat doet. Met praktische tips zoals kortere zinnen, het vermijden van vaktaal en het schrijven vanuit het perspectief van de lezer. Het artikel daagt remedial teachers en andere professionals uit om niet alleen mondeling goed af te stemmen, maar ook schriftelijk beter te communiceren. Wil je écht dat je boodschap aankomt? Dan begint dat bij begrijpelijke taal. Ontdek hoe je dat aanpakt in dit artikel.

Ruimte voor talen - 31/4

In meertalige klaslokalen is het verleidelijk om enkel de doeltaal te gebruiken, bijvoorbeeld het Nederlands, en andere talen buiten de les te houden. Maar wat als juist die thuistalen het leren kunnen ondersteunen? Dit artikel zet uiteen hoe het idee van “translanguaging” ruimte maakt voor alle talen die de klas binnenkomen, en hoe dat het onderwijs kan verrijken. Aan de hand van voorbeelden uit New York en eigen onderzoek laat de auteur zien hoe het strategisch toelaten van andere talen leerlingen helpt om instructies beter te begrijpen, actiever mee te doen én zich zekerder te voelen in het leerproces. Translanguaging is daarbij geen doel op zich, maar een doordacht middel dat lesdoelen en -fasen kan versterken. Voor wie lesgeeft in het meertalig voortgezet onderwijs biedt dit artikel concrete inzichten: wanneer is het zinvol om een korte vertaalslag te maken? Hoe kan je als docent de thuistalen benutten zonder het Nederlands uit het oog te verliezen? En hoe bied je leerlingen daarmee meer stem in hun leerproces?

Formuleerfouten in het voortgezet onderwijs: inzichten uit recent empirisch onderzoek - 31/3

Onderwijs in correct formuleren, zoals het vermijden van pleonasmen en foutieve bijzinnen, is een vast onderdeel van het schoolvak Nederlands. Maar hoe effectief is deze aanpak eigenlijk? In dit artikel wordt kritisch gekeken naar traditioneel formuleeronderwijs en worden recente onderzoeksresultaten besproken. De conclusie: het huidige onderwijs is vaak te normatief, onvoldoende onderbouwd en sluit slecht aan bij de echte schrijfproblemen van leerlingen. Aan de hand van drie concrete aanbevelingen – gebaseerd op contextgericht, betekenisvol en taalbewust onderwijs – laat het artikel zien hoe remedial teachers leerlingen effectiever kunnen begeleiden bij hun schrijfvaardigheid. Door in te zetten op fouten die leerlingen echt maken, formuleren in context aan te bieden en het omgaan met taalnormen, taalwerkelijkheid en taalgevoel te stimuleren, ontstaat krachtiger en relevanter schrijfonderwijs. Lees het volledige artikel voor een onderbouwde visie op hoe formuleren wél werkt.

Writing-to-learn: hoe schrijven het leren van taal en vakinhoud kan stimuleren - 31/2

Schrijven is niet alleen een vaardigheid die leerlingen moeten beheersen, maar ook een krachtig middel om taal en vakinhoud te leren. Toch krijgt schrijfonderwijs vaak pas laat en beperkt aandacht, mede doordat het als complex en tijdrovend wordt gezien. Dit artikel pleit voor een andere benadering: writing-to-learn. Hierin staat schrijven niet alleen als eindproduct centraal, maar als actief leerproces. Leerlingen worden uitgedaagd hun gedachten te ordenen, taalvaardigheid te ontwikkelen en vakinhoud te doorgronden. De bijdrage vertaalt wetenschappelijke inzichten naar concrete adviezen voor de onderwijspraktijk, inclusief voorbeelden van effectieve schrijfactiviteiten. Zo laat het artikel zien dat schrijven, mits goed ingezet, voor elke leerling – ongeacht niveau of taalachtergrond – een sleutel tot diepgaand leren kan zijn. Een onmisbaar perspectief voor taal- én vakdocenten.

Geïntegreerd onderwijszorgaanbod voor kinderen met ASS - 30/5

Veel kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS) vallen tussen wal en schip in het huidige onderwijssysteem. Ouders signaleren dat het onderwijs niet altijd aansluit bij de behoeften van hun kind. Daarom is in Groningen een nieuwe onderwijszorgvoorziening ontwikkeld, gebaseerd op ervaringen van ouders. Vijf thema’s staan centraal: maatwerk in begeleiding, ASS-specifieke aanpassingen, kleinschaligheid, een rijk leeraanbod en een integrale aanpak van onderwijs en zorg. Denk aan kleine klassen, rust in de omgeving, duidelijke structuur, ruimte voor interesses, en samenwerking met ouders en zorgprofessionals. Lees het hele artikel voor inzichten, aanbevelingen én het ontwerp van de Talentklas.

Bewegend leren in het speciaal basisonderwijs - 30/5

Een goede woordenschat is essentieel voor schoolsucces, maar veel leerlingen blijven hierin achter. De nieuwe Kerndoeltrainer Woordenschat helpt remedial teachers en leerkrachten om hier effectief en doelgericht aan te werken. De methode is gebaseerd op het Viertakt-model en biedt vijf methode-onafhankelijke delen met thema’s uit de belevingswereld van kinderen. Met betekenisvolle contexten, beeldmateriaal, gevarieerde opdrachten en een persoonlijke Mijn Onthoud Pagina oefenen leerlingen actief met nieuwe woorden. Extra aandacht is er voor leerdoelen als figuurlijk taalgebruik en woordleerstrategieën. Ingesproken teksten zorgen ervoor dat leerlingen ook zelfstandig aan de slag kunnen. Een praktisch en krachtig hulpmiddel om de woordenschatontwikkeling van kinderen te versterken.

Casestudie naar thuiszittende leerlingen - 30/4

Het aantal thuiszitters in Nederland neemt toe, ondanks inspanningen zoals de Wet passend onderwijs en het Thuiszitterspact. Het Kohnstamm Instituut onderzocht waarom leerplichtige kinderen langdurig geen onderwijs volgen. Uit literatuur en casussen blijkt dat thuiszitten vaak ontstaat door een gebrek aan passend onderwijsaanbod, gebrekkige communicatie tussen school en ouders, en problemen met de zorgplicht. Ook blijkt dat scholen soms onvoldoende zicht hebben op de ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Het artikel biedt drie concrete aanbevelingen voor onderwijsprofessionals: investeer in de relatie met ouders, signaleer problemen vroegtijdig en leef de zorgplicht zorgvuldig na. Lees meer over hoe jij als professional thuiszitten kunt helpen voorkomen.

'Ik weet heel goed wie ik ben, omdat mijn meester mij begrijpt' - 30/2

Uit onderzoek van POINT blijkt dat de helderheid van het zelfbeeld bij basisschoolleerlingen sterk samenhangt met hun schoolwelzijn en de relatie met hun leerkracht. Leerlingen die beter weten wie ze zijn, voelen zich prettiger op school. Vooral leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, zoals ADHD of dyslexie, hebben vaker een minder helder zelfbeeld en kunnen extra profiteren van een positieve band met hun leerkracht. Het onderzoek benadrukt het belang van goede relaties, zelfinzicht en een inclusief klimaat in de klas. De onderzoekers geven drie praktische tips voor leerkrachten om het zelfbeeld en welzijn van hun leerlingen te versterken.

Het imago van de remedial teacher - 30/2

Schooladviezen tijdens de coronapandemie -29/5

De coronapandemie heeft grote invloed gehad op het geven van schooladviezen in groep 8. Door het wegvallen van de eindtoets in 2020 en leervertragingen door thuisonderwijs daalde het niveau van veel adviezen, vooral bij kansarme groepen. In 2021 riepen overheid en inspectie op tot ‘kansrijk adviseren’, maar scholen moesten vaker afgaan op zachte kenmerken zoals motivatie. Dit artikel verkent de eerste gevolgen van corona op schooladviezen en de kansenongelijkheid die daarbij ontstond.

Wie ben ik? Een onderzoek naar het zelfbeeld van hoogbegaafde basisschoolleerlingen - 29/4

Hoe zien hoogbegaafde kinderen zichzelf? In dit artikel lees je hoe het zelfbeeld zich ontwikkelt, waarom dit voor hoogbegaafde leerlingen anders kan verlopen en welke rol taalontwikkeling, sociale vergelijking en het ‘anders zijn’ hierin spelen. Op basis van een onderzoek onder 293 basisschoolleerlingen – waaronder 133 hoogbegaafde kinderen – ontdek je opvallende verschillen: hoogbegaafde kinderen beschrijven zichzelf vaker als slim, creatief, onafhankelijk en ambitieus, en minder vaak in relatie tot anderen. Al vanaf jonge leeftijd lijkt intelligentie een kernonderdeel van hun zelfbeeld. Deze inzichten zijn waardevol voor iedereen die werkt met (hoog)begaafde kinderen en hun ontwikkeling beter wil begrijpen.

Hoe taalkundige metaconcepten het begrip van grammatica kunnen vergemakkelijken - 29/4

Veel leerlingen ervaren grammatica als moeilijk en saai. Dit komt deels door de traditionele grammaticadidactiek, die sterk leunt op ezelsbruggetjes en formules, maar weinig inzicht biedt. In dit artikel bespreken we een modernere, wetenschappelijk onderbouwde aanpak: grammaticaonderwijs op basis van taalkundige metaconcepten zoals valentie. Deze onderliggende begrippen helpen leerlingen beter begrijpen wat zinsdelen als het lijdend voorwerp werkelijk doen in een zin. Uit verschillende interventiestudies blijkt dat het didactiseren van zulke metaconcepten het grammaticaal inzicht én redeneervermogen van leerlingen aanzienlijk versterkt. Leerlingen kunnen hierdoor beter omgaan met complexe zinnen én bewuster redeneren over taal. Ook voor remedial teachers biedt deze aanpak waardevolle handvatten.

Werkgeheugen en afleiders in de klas -29/3

Samengevat is het werkgeheugen van cruciaal belang voor het leren op school, maar in hoeverre een leerling gebruik kan maken van deze vaardigheid, is afhankelijk van de situatie en de aandachtsvaardigheden van kinderen. Wanneer een kind aanloopt tegen moeilijkheden bij het leren, is het belangrijk om bij de ondersteuning van de leerling in het oog te houden welke rol het werkgeheugen hierbij speelt en dit toe te spitsen op de situatie in de klas

Hoe rekenen Nederlandse basisschoolleerlingen nu echt? - 29/2

Is het rekenniveau van Nederlandse basisschoolleerlingen echt zo zorgwekkend als de krantenkoppen suggereren? Dit artikel zet grootschalig onderzoek op een rij en laat zien dat het gemiddelde rekenniveau stabiel is en de meeste leerlingen het basisniveau halen. Wel blijven ambities voor het hogere niveau achter, vooral in het sbo. Ook valt op dat meisjes gemiddeld lager scoren én minder zelfvertrouwen hebben. Wat werkt volgens onderzoek wél? Formatieve toetsing, differentiatie, hulpmiddelen én één vaste strategie bij zwakkere rekenaars. Een stevige vakinhoudelijke en didactische basis bij leerkrachten én een stimulerend schoolbeleid blijken cruciaal.

Non-verbaal onderzoeksinstrument het Wereldspel; Bouwen aan inzicht in de binnenwereld van een leerling - 29/2

Het Wereldspel is een krachtig non-verbaal onderzoeksinstrument dat snel inzicht geeft in de cognitieve, affectieve en pedagogische aspecten van een leerling. Leerlingen bouwen in stilte een dorp met neutraal vormgegeven materialen, wat waardevolle informatie oplevert over hun informatieverwerking, welbevinden en leerstrategie. Het spel is laagdrempelig, plezierig en geschikt voor leerlingen met taalproblemen of een andere moedertaal. Inmiddels wordt het Wereldspel wereldwijd ingezet, vooral bij signalering van hoogbegaafdheid, en groeit de wetenschappelijke onderbouwing. Ook in Nederland kunnen onderwijsprofessionals zich specialiseren via een opleiding of studiedag. Ontdek hoe je met een ogenschijnlijk eenvoudig bouwwerk diepgaande inzichten kunt krijgen.