Artikel
Taalonderwijs op de schop: Vernieuwing van taalmethodes in het primair onderwijs - 33/2
Na jaren werken met verouderde lespakketten slaan basisscholen nu een nieuwe koers in: aangescherpte OESO-rapporten en concept-kerndoelen vragen om geïntegreerd taalonderwijs waarin lezen, schrijven, spreken, luisteren en digitale geletterdheid samenkomen in rijke thema’s. Nieuwe methodes als Nieuw Nederlands Junior, Staal 2, Pit, Taal Actief 5, Taaljacht, Blink Taal & Lezen en Wetenswaardig verbinden grammatica, woordenschat en tekstbegrip aan wereldoriëntatie en betekenisvolle eindtaken. Dankzij groeischriften, rubrics en formatieve evaluatie kunnen leerkrachten en remedial teachers gericht pre-teachingslessen en differentiatie inzetten voor zwakkere lezers, anderstaligen en zelfstandige leerlingen. Scholen kiezen de bouwstenen die passen bij hun visie en populatie, maar dit vraagt wel investering in training en samenwerking. Zo wordt taal geen los vak, maar een middel om te communiceren, ontdekken en kritisch denken, en ontstaat toekomstbestendig, effectief en inclusief taalonderwijs.
Omgaan met taaleigenaardigheden - 32/4
Taal zit vol verrassingen: van homofonen en dubbele negaties tot woorden met meerdere betekenissen. Dit artikel verkent op een toegankelijke manier de eigenaardigheden van taal en laat zien hoe je deze complexe, soms verwarrende, maar altijd fascinerende aspecten inzichtelijk maakt voor leerlingen. Met praktische voorbeelden, didactische tips en creatieve werkvormen leer je hoe je fonologie, morfologie, syntaxis, semantiek en pragmatiek tot leven brengt in de klas. Door taalregels én uitzonderingen speels te benaderen, stimuleer je taalbegrip, zelfvertrouwen en plezier in communicatie.
Ruimte voor talen - 31/4
In meertalige klaslokalen is het verleidelijk om enkel de doeltaal te gebruiken, bijvoorbeeld het Nederlands, en andere talen buiten de les te houden. Maar wat als juist die thuistalen het leren kunnen ondersteunen? Dit artikel zet uiteen hoe het idee van “translanguaging” ruimte maakt voor alle talen die de klas binnenkomen, en hoe dat het onderwijs kan verrijken. Aan de hand van voorbeelden uit New York en eigen onderzoek laat de auteur zien hoe het strategisch toelaten van andere talen leerlingen helpt om instructies beter te begrijpen, actiever mee te doen én zich zekerder te voelen in het leerproces. Translanguaging is daarbij geen doel op zich, maar een doordacht middel dat lesdoelen en -fasen kan versterken. Voor wie lesgeeft in het meertalig voortgezet onderwijs biedt dit artikel concrete inzichten: wanneer is het zinvol om een korte vertaalslag te maken? Hoe kan je als docent de thuistalen benutten zonder het Nederlands uit het oog te verliezen? En hoe bied je leerlingen daarmee meer stem in hun leerproces?
Formuleerfouten in het voortgezet onderwijs: inzichten uit recent empirisch onderzoek - 31/3
Onderwijs in correct formuleren, zoals het vermijden van pleonasmen en foutieve bijzinnen, is een vast onderdeel van het schoolvak Nederlands. Maar hoe effectief is deze aanpak eigenlijk? In dit artikel wordt kritisch gekeken naar traditioneel formuleeronderwijs en worden recente onderzoeksresultaten besproken. De conclusie: het huidige onderwijs is vaak te normatief, onvoldoende onderbouwd en sluit slecht aan bij de echte schrijfproblemen van leerlingen. Aan de hand van drie concrete aanbevelingen – gebaseerd op contextgericht, betekenisvol en taalbewust onderwijs – laat het artikel zien hoe remedial teachers leerlingen effectiever kunnen begeleiden bij hun schrijfvaardigheid. Door in te zetten op fouten die leerlingen echt maken, formuleren in context aan te bieden en het omgaan met taalnormen, taalwerkelijkheid en taalgevoel te stimuleren, ontstaat krachtiger en relevanter schrijfonderwijs. Lees het volledige artikel voor een onderbouwde visie op hoe formuleren wél werkt.
Taalkennis van de vakdocent - 31/3
De aandacht voor taal in het onderwijs groeit, en terecht. Dit artikel laat zien hoe taal en inhoud onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, ook in vakken als biologie, geschiedenis of natuurkunde. Aan de hand van praktijkvoorbeelden uit meertalige klaslokalen wordt duidelijk hoe docenten hun leerlingen kunnen ondersteunen met ‘pedagogical language knowledge’ (PLK): vakinhoudelijke taalkennis waarmee ze leerlingen helpen om begrippen niet alleen te begrijpen, maar ook te verwoorden. Zo ontstaat onderwijs waarin taalontwikkeling en vakbegrip hand in hand gaan, onmisbaar in een tijd van dalende taalvaardigheid en groeiende diversiteit.
Taalscaffolding als een complex ambacht van de taalbewuste docent - 31/1
In meertalige klassen is taalsteun cruciaal – maar hoe doen docenten dat eigenlijk? Dit onderzoek laat zien hoe leraren in het Eerste Opvang Anderstaligen (EOA) onderwijs taal gebruiken om begrip en vaardigheden te versterken. Aan de hand van drie praktijkvoorbeelden wordt duidelijk hoe ‘scaffolding’ op woord- en zinsniveau werkt via unpacking en repacking. Docenten blijken taal actief te ondersteunen, vaak verweven met de inhoud van het vak. Taalsteun hoeft dus geen extra taak te zijn, maar juist een krachtig middel om leerlingen inhoudelijk én talig verder te helpen. Lees het hele artikel voor de voorbeelden en inzichten.
Het geheim van de klinker -29/5
Veel kinderen blijven moeite houden met het correct toepassen van de open en gesloten lettergreep, ondanks het kennen van de regels. Taalkanjer, ontwikkeld door Margit Kiewit en Jorien Koedam, biedt een visuele en logische aanpak die kinderen écht laat begrijpen hoe klanken en letters samenwerken. In plaats van een auditieve focus, maakt Taalkanjer onderscheid tussen letters (wat je ziet) en klanken (wat je hoort) en werkt met visuele hulpmiddelen zoals fiches. Zo leren kinderen de invloed van medeklinkers op klinkers en waarom soms een extra klinker nodig is. In vijf duidelijke stappen leren kinderen van eenvoudige naar complexe woorden te gaan, zonder eerder geleerde kennis los te laten. Deze methode is vooral effectief voor kinderen die moeite hebben met automatiseren of het verdelen van woorden in klankgroepen. De aanpak wordt uitgebreid toegelicht in het boek Spellen zonder fouten (2021). Meer informatie: info@taalkanjer.nl.