Artikel

CAN-regeling: mbo-studenten zonder diploma - 33/3

Tieners, schermen en smartphones: wat zegt de wetenschap? - 33/2

Tieners, schermen en smartphones: wat zegt de wetenschap? Sociale media zijn overal. Waar roken en alcohol voor jongeren streng gereguleerd zijn, is TikTok, YouTube of Snapchat altijd binnen handbereik – tot diep in de nacht. Dat roept vragen op: wat betekent die voortdurende digitale prikkelstroom voor de mentale gezondheid van tieners? En wat kunnen onderwijsprofessionals doen om grip te krijgen op het schermgedrag van leerlingen? In dit artikel zet Tijdschrift voor Remedial Teaching de nieuwste wetenschappelijke inzichten op een rij. We kijken naar wat langdurig schermgebruik doet met slaap, stemming en leerprestaties, maar ook naar de kansen die digitale media kunnen bieden. Want niet elk scherm is een probleem – en niet elke minuut online is verloren tijd. Juist voor remedial teachers liggen er mogelijkheden om jongeren bewuster, gezonder én mediawijzer te begeleiden in een digitale wereld die niet meer weggaat.

Mind wandering: waarom onze gedachten graag dwalen - 33/1

Je leest een boek en ineens dwaal je af naar een vakantie of herinnering — zonde van je concentratie? Niet per se. Onderzoeker Myrthe Faber laat met eyetracking zien dat ‘mind wandering’ ons lezen juist kan verrijken. Dwalende gedachten zijn vaak verbonden met wat we lezen, helpen om nieuwe informatie te koppelen aan herinneringen en maken een verhaal persoonlijker. Toch is niet alle afleiding nuttig: in het verkeer kan het zelfs gevaarlijk zijn. En hoewel spontane ingevingen creatief aanvoelen, blijken ze dat lang niet altijd objectief te zijn. Creativiteit vraagt om een subtiel samenspel van loslaten én focussen. Faber en interviewer Ton Vogels benadrukken daarom het belang van reflectie: goede ideeën ontstaan vaak in de marge, maar verdienen daarna een kritische blik.

Interessant in het land - 33/1

Geen cijfers zonder relatie, denk hier maar eens over na! - 31/4

In een wereld waarin cijfers direct via apps binnenkomen, verliezen we iets fundamenteels: de pedagogische relatie tussen leraar en leerling. Leerlingen krijgen ‘s avonds om 23.00 uur nog een onvoldoende binnen, ouders worden realtime op de hoogte gebracht, en een cijfer is geen leermoment meer, maar een oordeel: “Voldoe ik?” Dit artikel werpt een kritisch licht op de digitalisering van het onderwijs en hoe het contact tussen leerling, ouder en leraar verschuift van begeleiden naar controleren. Wat doet dit met de prestatiedruk? En hoe kunnen we als onderwijsprofessionals bewust blijven sturen op pedagogisch verstandige keuzes? Een must-read voor iedereen die met jongeren werkt en hen méér wil bieden dan alleen een cijfer.

ERW of D? - 31/3

Wat is het verschil tussen ernstige rekenproblemen en dyscalculie? En wat betekent dat voor het onderwijs? Deze bijdrage blikt terug op het boek *Dyscalculie in discussie* en onderzoekt actuele vragen rondom diagnostiek, begeleiding en de rol van het rekenonderwijs. Met inzichten uit de neurowetenschap, praktijkvoorbeelden en kritische vragen over leerbaarheid en onderwijsaanpassing, biedt het artikel een scherp beeld van wat effectieve ondersteuning vraagt. Ook de impact van digitalisering op rekenonderwijs en denkontwikkeling komt aan bod. Een must-read voor iedereen die zich bezighoudt met passend rekenonderwijs in een snel veranderende wereld.

IEP Leerlingvolgsysteem: kijken naar het kind met hoofd, hart en handen - 31/2

In dit artikel nemen we het IEP Leerlingvolgsysteem onder de loep. We spreken met productmanager Janneke Helsloot van Bureau ICE over de IEP Eindtoets, die inmiddels is omgevormd tot de IEP Doorstroomtoets, en het bijbehorende LVS. Wat maakt dit systeem uniek voor remedial teachers? IEP kijkt verder dan taal en rekenen, en brengt ook sociaal-emotionele ontwikkeling, leeraanpak en creatief vermogen in kaart – het ‘hoofd, hart en handen’-principe. Het leergerichte systeem werkt niet met normatieve scores, maar met individuele leergroeimeters en talentenkaarten, wat leidt tot minder toetsstress en meer eigenaarschap voor de leerling. Als remedial teacher biedt dit systeem waardevol inzicht in ontwikkelbehoeften én groeikansen. Benieuwd hoe je hiermee het verschil maakt voor jouw leerlingen? Lees verder!

Grove motoriek testen met 4-Vaardighedentest - 31/2

Een goede motoriek is essentieel voor de algehele ontwikkeling van een kind – fysiek, mentaal én sociaal. Toch haalt minder dan de helft van de Nederlandse kinderen de Beweegrichtlijnen. De 4S-en test (4ST) biedt uitkomst: een wetenschappelijk onderbouwde, praktisch toepasbare motoriektest die door motorisch specialisten is ontwikkeld. De test meet vier kernelementen van grove motoriek (springen-kracht, springen-coördinatie, stuiten-bal vangen en staan-balans) en levert een zorgindicatie op basis van concrete scores. Daarmee kunnen motorische achterstanden vroeg gesignaleerd worden en wordt duidelijk welke leerlingen baat hebben bij extra ondersteuning. Dit maakt de test waardevol voor vakleerkrachten, motorische remedial teachers en andere professionals in en rondom het bewegingsonderwijs. De 4ST draagt bij aan bewustwording van het belang van bewegen, het gericht stimuleren van motorische ontwikkeling en het doorbreken van negatieve spiralen van inactiviteit en achterstand. Meer weten over hoe deze test in te zetten? Lees verder!

Zicht op differentiatie met het ADAPT-instrument - 31/1

Goede differentiatie begint niet pas tijdens de les, maar al bij de voorbereiding én evaluatie. Het instrument ADAPT (gratis beschikbaar) helpt leerkrachten om hun differentiatievaardigheden in alle fases van het onderwijs te versterken. Op basis van observaties en interviews met expertleerkrachten biedt ADAPT 23 indicatoren en concrete handvatten voor bewuste, beredeneerde keuzes. Het instrument is inzetbaar voor zelfevaluatie, teamontwikkeling en opleiding, en benadrukt dat de leerkracht – ook bij gebruik van adaptieve software – het verschil maakt. Lees hoe ADAPT werkt en hoe jij het kunt inzetten in jouw praktijk.

Volg kindvriendelijk de ontwikkeling van een leerling met het Boom LVS - 31/1

Boom test onderwijs biedt een compleet leerlingvolgsysteem om leerlingen te verwachten, volgen en verdiepen. In dit artikel vertelt uitgever Judith Rood over de verwachtingstests (zoals de NIO), de korte en kindvriendelijke volgtoetsen én de verdiepende toetsen voor o.a. dyslexie en dyscalculie. Via duidelijke analyses en koppelingen met o.a. ParnasSys krijg je gericht zicht op ontwikkeling. Ook zijn er materialen voor in de klas of rt-praktijk. Benieuwd hoe je met Boom toetst wat je écht wilt weten? Klik door voor het hele interview en overzicht van mogelijkheden.

Volg de ontwikkeling van een leerling met Dia-LVS van Diataal - 30/5

Diataal biedt met Dia-LVS een compleet en compact leerlingvolgsysteem voor taal en rekenen, vanaf groep 3 tot en met het voortgezet onderwijs. De adaptieve toetsen meten referentieniveaus en geven gedetailleerde analyses, zoals foutenanalyse en lezerstypen op micro-, meso- en macroniveau. De resultaten zijn overzichtelijk weergegeven via een motiverende kleurenliniaal in de groeiwijzer. Nieuw is de toepassing van het redzaamheidslezen, waarbij nauwkeurig lezen centraal staat in plaats van tempo. Daarnaast zijn er remediërende materialen beschikbaar, zoals het Diaplus-tekstenlab. Ook cognitieve capaciteiten kunnen worden gemeten met de NSCCT. Diataal biedt hiermee waardevolle ondersteuning voor gepersonaliseerd onderwijs.

Ieder kind kan rekenen - 30/5

Rekenen begint al in groep 1, maar tegen de tijd dat kinderen in groep 3 starten, lopen de verschillen vaak al flink uiteen. Hoe voorkom je dat leerlingen vastlopen in hun rekenontwikkeling? In dit artikel lees je welke vijf kernpunten extra aandacht vragen: getalbegrip, de getallenlijn, splitsen, tellend rekenen en het leren van de tafels. Met praktische voorbeelden en tips laat de auteur zien hoe je als professional vroegtijdig kunt signaleren én gericht kunt begeleiden. Het RD4-instrument biedt daarbij houvast: het helpt om per leerling een profiel te maken waarmee je de rekenondersteuning afstemt op hun specifieke behoeften. Een waardevol artikel voor wie rekenproblemen wil voorkomen of gerichter wil aanpakken.

Leerling in beeld komt eraan! - 30/4

In deze editie duiken we in Leerling in beeld, de opvolger van Cito LVS 3.0. Dit nieuwe leerlingvolgsysteem biedt adaptieve toetsen, kortere afnametijd en uitgebreide analysemogelijkheden voor rekenen, taal en begrijpend lezen. Nieuw is het monitoren van sociaal-emotioneel functioneren én executieve vaardigheden. Voor remedial teachers betekent dit meer diepgang, nauwkeurige signalering en gerichtere begeleiding op leerlingniveau. Via detailanalyses, groeimeters en verdiepende gesprekken kun je hiaten opsporen en leerstrategieën verkennen. Ook is het alternatief leerlingrapport behouden en ligt de nadruk op groei. Leerling in beeld helpt je in minder tijd tot meer inzicht te komen – zowel cognitief als sociaal. Meer weten over hoe jij hier als rt’er mee kunt werken? Lees het hele artikel

Eye-tracking in het leesonderwijs: Als je weet waar de leerling naar kijkt, wat zou je dan doen? - 30/4

Wat als je als remedial teacher letterlijk kon zien hoe een leerling een tekst leest? Eye-tracking maakt dit mogelijk: met gaze displays worden oogbewegingen tijdens het lezen zichtbaar. Onderzoek van de Radboud Universiteit en Universiteit Utrecht toont aan dat docenten – zelfs zonder training – deze displays deels kunnen interpreteren en op basis daarvan hun onderwijs willen bijsturen. Vooral bij duidelijke leesstrategieën zagen zij mogelijkheden om gerichter feedback te geven. Hoewel deze technologie nog in ontwikkeling is, biedt het veelbelovende kansen om leesstrategieën inzichtelijk te maken en zo het begrijpend lezen te verbeteren. Ook voor leerlingen zelf kunnen gaze displays leerzaam zijn. Meer weten over dit onderzoek en de praktische toepassingen? Lees verder

Lezen en luisteren combineren? Meer focus op tekstinhoud met gesproken schoolboeken - 30/4

Lezen kan een worsteling zijn voor leerlingen met dyslexie. Gesproken schoolboeken – ontwikkeld in opdracht van OCW – bieden hierbij uitkomst. Luisteren maakt leerlingen niet ‘lui’: uit onderzoek blijkt dat mensen met dyslexie informatie auditief net zo goed verwerken als via lezen. Gesproken schoolboeken combineren een fysiek boek met een menselijke voorleesstem, zonder dure software of opvallende hulpmiddelen. Dit bevordert focus, zelfstandigheid en leesplezier. Wel blijft de leesvorm altijd maatwerk, afgestemd op leestaak en -doel. Met de juiste leesstrategieën leren leerlingen gericht gebruik te maken van audio. Lees het hele artikel voor praktische tips en inzichten.

Snelle bepaling van de leesvaardigheid met nieuwe leestoets - 30/3

Goed leren lezen vraagt om geautomatiseerde woordherkenning én taalbegrip – de kern van de simple view of reading. De Boom LVS-toets Technisch Lezen Woorden richt zich op de mate waarin leerlingen losse woorden vlot en nauwkeurig kunnen decoderen, zonder hulp van context. Dit geeft inzicht in hun technische leesvaardigheid en leesontwikkeling. De toets, die één minuut duurt en opgebouwd is van makkelijke tot complexe woorden, helpt om leesniveaus te bepalen, voortgang te volgen en leesproblemen vroegtijdig op te sporen. Een score wordt vertaald naar diverse normen, waaronder DLE’s en vaardigheidsscores. Hoewel de toets niet diagnostisch is, kan kwalitatieve informatie toch belangrijke signalen opleveren. Voor diepgaand onderzoek is een aanvullend toetspakket in ontwikkeling. Zo biedt deze toets een waardevol, efficiënt instrument voor leerkrachten en remedial teachers om leesvaardigheid effectief te monitoren én te versterken.

Tekstueel programmeren makkelijker en leuker met Hedy - 30/3

Kinderen leren op school vooral om software te gebruiken, maar niet hoe je het maakt. Programmeeronderwijs biedt hen de kans om zelf de digitale wereld vorm te geven. Toch blijkt de overstap van visuele programmeertalen zoals Scratch naar tekstuele talen als Python vaak te groot. Te lastig, te veel foutmeldingen en allemaal in het Engels. Hedy biedt hiervoor een oplossing: een gratis, Nederlandstalige programmeertaal die kinderen stap voor stap meeneemt in tekstueel programmeren. Geïnspireerd op hoe kinderen taal leren, introduceert Hedy telkens één nieuw concept per niveau – met begrijpelijke foutmeldingen, interactieve opdrachten, en lesmateriaal in elk level. Geschikt voor leerlingen van 10 tot 14 jaar, inclusief blinde en slechtziende kinderen. Hedy overbrugt niet alleen de kloof tussen Scratch en Python, maar laat leerlingen ervaren hoe leuk en krachtig programmeren kan zijn.

Woordenaars - 30/2

Michelle van Dijk ontwikkelde het programma Woordenaars, gebaseerd op het Amerikaanse Word Generation, om de woordenschat, schrijfvaardigheid en betrokkenheid van leerlingen te vergroten. Leerlingen lezen, spreken en schrijven elke week over een prikkelend thema met vijf vaste begrippen. Deze aanpak is vakoverstijgend: de thema’s keren terug bij bijvoorbeeld geschiedenis, biologie of wiskunde. De korte schrijfopdrachten sluiten aan bij inzichten uit 'The Writing Revolution' en bieden concrete bouwstenen voor beter schrijven. Vooral taalzwakke leerlingen profiteren zichtbaar, ook in kleine groepen of remedial teaching. Inmiddels doen ruim 125 docenten en bijna 6.000 leerlingen mee.

Het geheim van de klinker -29/5

Veel kinderen blijven moeite houden met het correct toepassen van de open en gesloten lettergreep, ondanks het kennen van de regels. Taalkanjer, ontwikkeld door Margit Kiewit en Jorien Koedam, biedt een visuele en logische aanpak die kinderen écht laat begrijpen hoe klanken en letters samenwerken. In plaats van een auditieve focus, maakt Taalkanjer onderscheid tussen letters (wat je ziet) en klanken (wat je hoort) en werkt met visuele hulpmiddelen zoals fiches. Zo leren kinderen de invloed van medeklinkers op klinkers en waarom soms een extra klinker nodig is. In vijf duidelijke stappen leren kinderen van eenvoudige naar complexe woorden te gaan, zonder eerder geleerde kennis los te laten. Deze methode is vooral effectief voor kinderen die moeite hebben met automatiseren of het verdelen van woorden in klankgroepen. De aanpak wordt uitgebreid toegelicht in het boek Spellen zonder fouten (2021). Meer informatie: info@taalkanjer.nl.

Wat de nieuwe burgerschapswet van scholen vraagt -29/5

Sinds augustus 2021 gelden nieuwe wettelijke eisen voor burgerschapsonderwijs in het basis-, voortgezet en speciaal onderwijs. In de podcast *Wat de nieuwe burgerschapswet van scholen vraagt* bespreken experts en onderwijsprofessionals wat dit betekent voor scholen. Centraal staan de basiswaarden van de democratische rechtsstaat, visieontwikkeling, schoolcultuur en het belang van voorbeeldgedrag. De Onderwijsinspectie licht toe hoe zij toeziet op de naleving en scholen ondersteunt. Ontdek hoe je als school doelgericht en samenhangend aan burgerschap kunt werken.

Passend Onderwijs in het mbo -29/3

Sinds 2015 is passend onderwijs ook verplicht in het mbo. Instellingen moeten hun ondersteuning afstemmen op studenten met specifieke onderwijsbehoeften. De focus verschuift van ‘zorgdenken’ (diagnosticeren en behandelen) naar ‘steundenken’ (wat heeft deze student nodig?). Het boek Passend onderwijs in het mbo – gereedschap voor docenten en begeleiders biedt 25 praktische hulpmiddelen voor docenten, begeleiders en remedial teachers. Hiermee kunnen zij op individueel en groepsniveau ondersteuning bieden, onder andere bij leerproblemen, gedrag en motivatie. Het boek benadrukt het belang van afstemming op de drie psychologische basisbehoeften van studenten: autonomie, verbondenheid en competentie (ABC-model). Ook wordt aandacht besteed aan de ontwikkelingsfasen van jongeren en het belang van een goede relatie tussen student en docent. De mbo-sector werkt actief samen met externe partners en investeert in het versterken van de eerste lijn, zoals mentoren en studieloopbaancoaches, om passend onderwijs duurzaam vorm te geven.

Praktisch en eenvoudig aan de slag met begrijpend lezen -29/3

De Kerndoeltrainer Begrijpend Lezen is ontwikkeld door Natascha Valen en Renate Hoogendoorn en biedt wetenschappelijk onderbouwde lessen begrijpend lezen voor het basisonderwijs. De methode is flexibel inzetbaar, sluit aan bij de kerndoelen 4 t/m 9 en richt zich op leerdoelen zoals tekstdoel, woordenschat, samenvatten en voorspellen. De lessen zijn gebaseerd op de Zelfdeterminatietheorie (ZDT) van Ryan & Deci, waarbij motivatie, autonomie en competentie centraal staan. Leerlingen kunnen op eigen niveau en tempo werken en kiezen soms zelf met welke les ze aan de slag gaan. Voor remedial teachers biedt de trainer de mogelijkheid om gericht te werken aan specifieke leerdoelen, met gevarieerde tekstsoorten en interactieve werkvormen. Herhaling is ingebouwd in de opbouw van de lessen, zodat strategieën effectief worden ingeoefend. De methode stimuleert leesplezier, samenwerking en zelfreflectie en is zowel geschikt voor extra oefening als uitdaging binnen én buiten de klas.

Non-verbaal onderzoeksinstrument het Wereldspel; Bouwen aan inzicht in de binnenwereld van een leerling - 29/2

Het Wereldspel is een krachtig non-verbaal onderzoeksinstrument dat snel inzicht geeft in de cognitieve, affectieve en pedagogische aspecten van een leerling. Leerlingen bouwen in stilte een dorp met neutraal vormgegeven materialen, wat waardevolle informatie oplevert over hun informatieverwerking, welbevinden en leerstrategie. Het spel is laagdrempelig, plezierig en geschikt voor leerlingen met taalproblemen of een andere moedertaal. Inmiddels wordt het Wereldspel wereldwijd ingezet, vooral bij signalering van hoogbegaafdheid, en groeit de wetenschappelijke onderbouwing. Ook in Nederland kunnen onderwijsprofessionals zich specialiseren via een opleiding of studiedag. Ontdek hoe je met een ogenschijnlijk eenvoudig bouwwerk diepgaande inzichten kunt krijgen.

Mee in de wereld van NT2 RT Deel 1: de start! - 29/2

Steeds meer basisscholen krijgen te maken met meertalige leerlingen met een NT2-hulpvraag. De remedial teacher speelt hierbij een sleutelrol. In deze eerste editie van een nieuwe serie lees je hoe je start met de begeleiding van deze leerlingen. Van een zorgvuldige intake en het belang van tolkdiensten tot het in kaart brengen van taalvaardigheid via taalsamples en geschikte toetsen (zoals de TOA’s). Ook krijg je praktische tips over het combineren van NT2-didactiek en het reguliere aanbod. Deze bijdrage biedt houvast en inspiratie voor iedereen die NT2-leerlingen effectief wil begeleiden. Volgende keer: doelen stellen en materialen per domein!

Platform dyslexiehulpmiddelen.com: Stappenplannen, tools en adviezen op één website! 29/1

**Samenvatting voor op de voorpagina (149 woorden):** De vernieuwde website **dyslexiehulpmiddelen.com** biedt ouders, leerlingen, docenten, remedial teachers en dyslexiespecialisten één centrale plek voor praktische stappenplannen, tools en adviezen rondom dyslexiehulpmiddelen. De site is ontwikkeld door experts Edith Hagedoren en Katrien Horions in samenwerking met professionals uit onderwijs en zorg. Uitgangspunt: hulpmiddelen moeten daadwerkelijk effect hebben. De methodiek COM – gericht op voorbereiding, instructie, gebruik en evaluatie – helpt om hulpmiddelen succesvol en duurzaam in te zetten. Heldere instructies, checklists, filmpjes en tijdslijnen maken de site toegankelijk en bruikbaar in de praktijk. Cruciaal is de samenwerking tussen leerling, ouders, school en dyslexiedeskundige. Remedial teachers spelen hierin een centrale rol, zowel in de individuele begeleiding als bij het opzetten van een breed schoolbeleid. Het platform is onderdeel van het landelijke Stimuleringsprogramma Aanpak Dyslexie en draagt bij aan betere ondersteuning, passend bij de mogelijkheden van leerlingen met dyslexie.

De jonge leerling in beeld: Utrechtse Getalbegrip Toets 3 - 29/1

De Utrechtse Getalbegrip Toets 3 (UGT-3) is vernieuwd, genormeerd en gevalideerd om het getalbegrip bij leerlingen in groep 1 t/m 3 te meten. De toets bevat tien onderdelen die op speelse wijze essentiële rekenvaardigheden in kaart brengen, zoals tellen, vergelijken en meten. De praktische opzet – met duidelijke toetsbladen, moderne illustraties en overzichtelijke instructies – maakt het afnemen gebruiksvriendelijker dan voorgaande versies. Remedial teacher Leontine le Blanc beschrijft hoe de toets haar hielp bij het vaststellen van de rekenproblemen van een leerling uit het speciaal basisonderwijs. Na gerichte interventie is er aantoonbare vooruitgang. De UGT-3 biedt daardoor niet alleen een krachtig diagnostisch hulpmiddel, maar ook een goede basis voor effectieve begeleiding van jonge kinderen met rekenproblemen.

De kracht van theaterlezen Toi-toi-toi! 29/1

Theaterlezen is een effectieve en motiverende leesvorm voor kinderen die moeite hebben met lezen. In deze aanpak lezen kinderen hardop in de vorm van een toneelscript, waarbij herhaling niet als straf voelt, maar als voorbereiding op een voorstelling. Dit stimuleert vloeiendheid, begrip en expressie. Kinderen kiezen een rol, oefenen samen en beleven plezier aan het proces. Door het ‘voorlezen als optreden’ wordt lezen betekenisvol en vergroten kinderen hun zelfvertrouwen. Theaterlezen sluit bovendien naadloos aan op de RALFI-methode en kan gemakkelijk toegepast worden in de rt-praktijk of thuis. Zelfs zonder fysiek publiek – via geluidsopnames of Zoom – blijft het een krachtige werkvorm. De reeks Applaus voor jou biedt toegankelijke theaterleesbundels die direct inzetbaar zijn voor leesbegeleiding.