Aan de tekentafel!
TOS is de afkorting voor taalontwikkelingsstoornis en staat voor problematiek in het verwerven, ontvangen, verwerken en/of produceren van taal, die niet vanuit een diagnose verklaard kan worden. Van der Most legt dit uit met mooie tekeningen. Volgens de auteur is ondersteunend tekenen iets heel anders dan werken met kant-en-klare tekeningetjes. Het gaat om de handeling die eraan voorafgaat, waardoor tekeningetjes ter plekke ontstaan. Het verschil met andere vormen van visuele ondersteuning, is dat de kern van de talige boodschap direct wordt meegetekend. Waar een leerling zonder TOS de taal direct ontvangt en over het algemeen redelijk geordend in het hoofd opslaat, kunnen leerlingen met TOS taal ontvangen en er in het hoofd een enorme brij van maken. Hierdoor kunnen zij niet adequaat, ‘te’ langzaam of niet reageren op gestelde vragen.
Van der Most maakt bij alle zaken waar een leerling met TOS tegenaan kan lopen, denk aan emotietaal, een vol hoofd, emotieregulatie, innerlijke taal en zwakke executieve functies, duidelijk waar je op kunt letten en hoe je leerlingen adequaat kunt begeleiden.
Bij elk hoofdstuk in haar boek krijg je, door middel van het scannen van een QR-code, tips om je eigen tekeningen – die je kunt maken tijdens het gesprek met een TOS-leerling – eenvoudig te houden en overzichtelijk te maken voor de leerling. De video’s zijn soms aan de langzame kant, maar in elk geval effectief. Eén van haar belangrijkste tips is het verduidelijken van situaties door het tekenen van boven naar beneden. Dat is voor een kind overzichtelijker. Gebruik bij de tekening ook altijd geschreven taal in de vorm van woorden. Vergeet daarbij zeker niet de lidwoorden. Leerlingen met TOS hebben hier namelijk moeite mee. Ondersteunend tekenen kun je leren. En daar hoef je geen natuurtalent voor te zijn!
Marion Visser
Titel: Ondersteunend tekenen (bij TOS)
Auteur: Pien van der Most
Uitgeverij: 2023, Pica, 187 pagina’s
ISBN: 978 94 9320 965 7
Prijs: € 21,95
Bestellen: bol.com
Ongewild lastig
Tegenwoordig spreken we eigenlijk niet meer over een ontwikkelingsstoornis, maar over neurodiversiteit. Want ieder kind is anders en reageert anders op de omgeving. Het woord ‘stoornis’ komt uit de Amerikaanse DSM-categorisatie, daarin heet het ‘disorder’. Een woord dat impliceert dat je abnormaal bent of een ziekte hebt. Je bent geen ADHD of ASS, maar je hebt in mindere of meerdere mate kenmerken of eigenschappen die passen bij de diagnose, geeft Horeweg aan. En bovendien overlappen de verschillende eigenschappen elkaar vaak ook nog als een spectrum. Sommige van deze gediagnostiseerde kinderen hebben meer nodig dan rust en regelmaat. In dit boek staan heel veel tips, waar wij als professionals ook echt iets aan hebben. Horeweg sluit zijn voorwoord af met de woorden: ‘Wanneer de omgeving anders gaat reageren op een kind met een ontwikkelingsstoornis, dan zien we vaak ook een gedragsverandering bij het kind.’ Door dit mini-naslagwerk te lezen wordt het begrip voor deze kinderen zeker bevorderd. En dat maakt Ongewild lastig een zeer goed geschreven boek voor iedereen die met kinderen werkt. In het boek worden de meest voorkomende ontwikkelingsstoornissen duidelijk, per hoofdstuk en concreet beschreven. Weet je even niet meer wat DCD of MSDD is, dan komt er een duidelijke uitleg, gevolgd door voorbeelden. Geen moeilijke termen en zeer toegankelijk beschreven. Vooral de tips voor ouders én leerkrachten zijn de moeite waard. Jammer genoeg staat bij het hoofdstuk over OPP de remedial teacher niet specifiek genoemd, maar Horeweg heeft het over dé specialist. En dat zijn wij! Het boek is in februari 2023 opnieuw verschenen.
Melanie Modderman
Titel: Ongewild lastig – inzicht in veelvoorkomende (ontwikkelings-)stoornissen bij kinderens
Auteur: Anton Horeweg
Uitgeverij: 2023, Pica, 180 pagina’s
ISBN: 978 94 9320 976 3
Prijs: € 15,95
Bestellen: pica.nl
Podcast onderwijskansen #8: leesmotivatie bevorderen
Onderwijskansen.nl biedt een reeks aan podcasts voor onderwijsprofessionals. Deze podcast informeert je over hoe je onderwijsachterstanden kunt aanpakken met wetenschappelijk onderzoek als inspiratiebron. Tijdens de podcast luister je naar een gesprek over leesmotivatie tussen leerkracht en taalleescoördinator Linda Vaessen en Joanneke Prenger, taalexpert en curriculumontwikkelaar van SLO.
Zowel Linda als Joanneke geven aan dat leesmotivatie niet vanzelfsprekend is. Leesmotivatie is voor alle kinderen belangrijk, maar zeker voor leerlingen met een onderwijsachterstand. Het is belangrijk dat leerlingen leren genieten van boeken. Hoe leuker je lezen vindt, hoe beter je wordt. Om leesbevordering als school op de kaart te zetten, is het van belang met elkaar beleid te maken. Stel samen prioriteiten. Het is belangrijk om leesbevordering niet losstaand aan te bieden, maar zorg dat het onderdeel is het van gehele curriculum.
Themalezen is één van de inzichten die bijdraagt aan beter begrijpend lezen. Het is effectief om een kind actief aan de slag te laten gaan met de informatie vanuit het leesboek. Let ook op dat je geen verarmde teksten aanbiedt. Een rijk leesaanbod is essentieel en richt zich op de zone van naaste ontwikkeling. Het helpt om een thema met de hele school voor te bereiden, zodat jong en oud bezig is met hetzelfde onderwerp.
Het is voor iedere onderwijsprofesional een interessante podcast om te beluisteren. De podcast is goed onderbouwd door de kennis van Joanneke Prenger, is aan de ene kant theoretisch, maar maakt ook een vertaalslag naar de praktijk door input van Linda Vaessen.
Thea Verberk-Bot
Scan de QR-code om de podcast te luisteren.
Weet wat je zegt
De geheime kracht van taal ontmaskerd
In dit boek, met als titel Weet wat je zegt, laat auteur Jan van Setten je ervaren welke kracht ‘taal’ heeft. Tevens lees je hoe je deze kracht in verschillende functies optimaal kunt gebruiken. Van Setten wisselt dit af met uitleg over de herkomst van woorden en uitdrukkingen. Het zijn deels leuke weetjes, maar het is ook bedoeld om meer taalbegrip te krijgen.
Via dit boek wil de auteur bewustwording creëren over de mogelijkheid om te reflecteren en te communiceren. Taal kunnen we volgens Van Setten ook gebruiken om gedrag (van jezelf of van de ander) positief te beïnvloeden. De volgende punten zijn hierbij van belang:
- Wat zeg je eigenlijk echt op basis van de oorspronkelijke betekenis van woorden?
- Wat bepaalt hoe situaties op je overkomen en welke rol speelt taal hierbij?
- Hoe kun je vitaal taalgebruik inzetten om op nieuwe ideeën te komen, te inspireren, te overtuigen, te beslissen en te creeren?
Volgens neurowetenschapper Lisa Feldman Barrett is de invloed van woorden op ons als mens zeer krachtig. Wanneer je minder interessant doet en meer geïnteresseerd bent, krijg je een veel beter contact, zegt Van Setten. Probeer eerst iemand te begrijpen en pas daarna begrepen te worden (Stephen Covey). Er ontstaat een verbinding en het vertrouwen in de relatie groeit.
Een prachtig boek voor veel (onderwijs)mensen. Het is duidelijk, prettig en regelmatig humoristisch geschreven. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting. Een interessant boek voor iedereen die meer over de kracht van taal te weten wil komen. Een echte aanrader, ook voor remedial teachers. Communicatie is heel erg belangrijk!
Manuel Colsen
Titel: Weet wat je zegt – De geheime kracht van taal ontmaskerd
Auteur: Jan van Setten
Uitgeverij: 2021, Business Innovation Group, 2 08 pagina’s
ISBN: 978 90 8279 994 1
Prijs: € 23,50
Bestellen: janvansetten.nl
