Zowel de leesvaardigheid als het leesplezier van Nederlandse tienjarigen is tussen 2016 en 2021 gedaald. Dit blijkt uit het internationale leesvaardigheidsonderzoek PIRLS-2021, waarvan het Expertisecentrum Nederlands afgelopen mei de resultaten heeft gepubliceerd. Niet langer scoren Nederlandse leerlingen boven het gemiddelde van Westerse landen. Ze presteren dus niet alleen minder goed dan voorheen, maar doen het ook minder goed in vergelijking met andere landen. We proberen hier met elkaar verandering in aan te brengen. Hier enkele tips om het lezen in de zomervakantie te bevorderen.
LEZEN EN LATEN LEZEN IN DE ZOMER
Vrij lezen is een veelvoorkomende activiteiten in de basisschoolleeftijd. Wat blijkt! Deze activiteit is niet altijd effectief. Een professionele leergemeenschap van onderzoekers en onderwijsprofessionals ontwikkelde daarom enkele activiteiten om de betrokkenheid bij het vrij lezen te vergroten, met name onder ongemotiveerde lezers. Hun bevindingen zijn opgetekend in de nieuwe Stichting Lezen-publicatie Weerzin tegen lezen of weer zin in lezen?
Bron: Stichting Lezen
Waar gemotiveerde lezers baat hebben bij vrij lezen, werkt deze activiteit voor ongemotiveerde lezers in sommige gevallen soms averechts. Deze leerlingen gaan onder invloed van vrij lezen blijkbaar juist minder lezen. Deze groep besteedt de tijd die gereserveerd wordt voor vrij lezen in de klas niet efficiënt. De leerlingen raken bijvoorbeeld snel afgeleid of doen alsof ze lezen. Leerlingen die moeite hebben met lezen, hebben wat meer begeleiding nodig, dat blijkt opnieuw. Zorg er dus voor dat ongemotiveerde lezers verrijkt worden met goede ondersteuning en aanvullende activiteiten.
In de publicatie Weerzin tegen lezen of weer zin in lezen? wordt uit de doeken gedaan hoe je het vrij lezen (of ‘stillezen’) kunt verrijken. De schrijvers lieten zich inspireren door wetenschappelijke inzichten als door de persoonlijke ervaringen van leerlingen. Stilte en rust, kunnen opgaan in een boek, concentratie, zelfstandig (ononderbroken) lezen en een passend aanbod bleken voor leerlingen sleutelwoorden bij vrij lezen.
In totaal zijn er vijf activiteiten ontwikkeld om het vrij lezen te verrijken. Deze activiteiten vonden zowel plaats voorafgaand aan het lezen (een boekenkring), tijdens het lezen (achtergrondmuziek of audio-ondersteuning), als na het lezen (‘vraag maar’ en ‘lees en deel’). De activiteiten hadden als doel om ervoor te zorgen dat leerlingen:
- zich in een rustige omgeving, zonder afleiding, zouden kunnen focussen op hun eigen boek;
- de gelegenheid kregen om tot een passende boekenkeuze te komen;
- leeservaringen konden delen zonder dat het leesproces erdoor werd verstoord.
Leerlingen waren overwegend positief over de vijf ontwikkelde activiteiten. Volgens Stichting Lezen is vervolgonderzoek nodig om vast te stellen in welke mate de verschillende activiteiten bijdragen aan de leesmotivatie, het leesgedrag en de leesvaardigheid van leerlingen.
WIE NIET LEEST IS GEK
Naomi Smits geeft tips om leerlingen van leeshaters naar boeklovers te maken. Ze geeft tips om kinderboeken in de les in te zetten, dit kan uiteraard ook in de rt-praktijk. Ze heeft gesproken met onderwijscollega’s en kinderboekenauteurs. Smits wil alle leerlingen aan het lezen krijgen door zelf het goede voorbeeld te geven.
Auteur: Naomi Smits
ISBN 978 94 932 0966 4
Omvang:208 pagina’s
Prijs: € 19,95
EN WAT LEZEN WE ZELF?
Close reading in het VO van uitgeverij Pica € 27,50 Close reading is in het basisonderwijs al een tijdje ingeburgerd. Ongetwijfeld heb je recensies en artikelen gelezen in ons blad. Close reading heeft in het basisonderwijs bewezen dat het werkt.
Uitgeverij Pica heeft nu een uitgave voor het VO. Close reading helpt leerlingen teksten beter te begrijpen. Dit boek heeft niet alleen strategieën voor het vak Nederlands, maar het biedt ook handvatten voor andere vakken in het voortgezet onderwijs. Dit helpt leerlingen een tekst echt te doorgronden. Handig, als je het boek in je bezit hebt, heb je toegang tot downloads die je helpen close reading goed toe te passen.
ONLANGS GEKEKEN NAAR BUITENHOF?
Daar was Kluun te gast. Hij heeft recent het boek “Help ik heb een puber!” gepubliceerd. Samen met Merel van Vroonhoven (leerkracht in groep 7 bij leerlingen met autisme) besprak hij het belang van lezen en hoe we leerlingen weer aan het lezen te krijgen. Beiden zijn ervan overtuigd dat we leerlingen weer aan het lezen kunnen krijgen door zelf het goede voorbeeld te geven. Een gouden tip!
Verdiep je in boeken die geschikt zijn voor je leerlingen. Hier enkele tips:
- “Gozert”, door Pieter Koolwijk, verkrijgbaar bij o.a. Bruna. Gozert is de imaginaire vriend van Ties, met wie hij coole avonturen beleeft. Geschikt voor kinderen van 8 tot 12.
- “Ik denk dat ik ontvoerd ben”, van Pim Lammers, verkrijgbaar bij o.a. bol.com. Gedichten die kinderen aan het denken zetten. Gedichten over bijzondere gezinnen, avonturen met familieleden, en een bijzondere band met familieleden.
- “De belofte van Pisa” van Mano Bouzamour, o.a. verkrijgbaar bij Quirido. Het verhaal over een Marokkaanse puber die zijn broer belooft een VWO-diploma te behalen. Geschikt voor pubers, en zodanig geschreven, dat pubers mogelijk nog een boek gaan lezen.
- “Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda”, geweldig boek, waarbij de spreekbeurt wordt gehouden door dieren. Geschreven door Bibi Dumon Tak. Geschikt voor basisschoolleerlingen van 8 tot 12, maar ook voor volwassenen.
- “De geschiedenis van mijn seksualiteit”, geschikt voor pubers. Geschreven door Sofie Lamaker, o.a. verkrijgbaar bij Amazon. Een zoektocht of je nou op mannen of vrouwen valt. Vlot geschreven. Grappig en herkenbaar.
LEESDOBBELEN IN DE ZOMER!
Het is altijd leuk om een dobbelsteen te laten beslissen hoe er gelezen moet worden. De leesdobbelsteen maakt lezen onvoorspelbaar leuk! Juf Krista heeft er zelfs lesmateriaal bij gemaakt. Hoe leuk kan lezen zijn.
Een leesdobbelsteen is 6 euro (18 mm) en wordt geleverd in een handig katoenen meeneemzakje. Natuurlijk kun je ook dobbelen met andere doelen. K2 publishers heeft ook verteldobbelstenen en blanco dobbelstenen die je zelf kunt beschrijven met opdrachten.
GUILTY PLEASURES, VOOR ALS JE OOK NOG EVEN WILT ONTSPANNEN TIJDENS DE VAKANTIE
Vorig jaar heb ik in de zomervakantie alle boeken van de “Zeven zussen” gelezen geschreven door Lucinda Riley. In de afgelopen week is “Atlas” verschenen, het boek over de adoptievader van de zeven zussen. Lucinda Riley heeft dit boek helaas niet zelf kunnen afschrijven omdat ze overleden is. Ik sta iedere dag bij de boekwinkel, maar ik heb mijzelf beloofd het pas in de zomervakantie te kopen zodat ik het in alle rust, waarschijnlijk toch in maximaal twee dagen, kan lezen.
“Het koninklijk huis” van Herman Koch, een hilarisch sprookje, leest als een trein en laat je achter met een grote grijns op je gezicht. Ook hier geldt: doe niet als ik. Ik heb alles laten vallen en het in één dag uitgelezen. Of plan een vrije dag, zodat je zonder schuldgevoel lekker kan lezen.
