Als veertienjarige kreeg ik van een lerares een mooi leeg schrift: ‘het kan je goed doen om een dagboek bij te houden’. Wat ben ik die juf nog altijd dankbaar voor haar bekommernis. In het dagboek kon ik alles zeggen en vragen waar ik anders bij niemand mee terecht kon. En ik kladderde pagina’s vol vragen, soms in koeienletters: Wie ben ik? Wat moet ik doen? Wat heeft dit voor zin?
'Misschien dat wij nooit een authentieker mens zijn dan in de puberperiode'
Inderdaad, typisch puberale levensvragen – maar o zo echt en zo belangrijk. Misschien dat wij nooit een authentieker mens zijn dan in die periode, waarin wij zo scherp voelen dat het leven een absurd, zelfs gekmakend probleem is. Maar het wordt ons effectief afgeleerd om daarbij stil te staan, door school en onze ouders en de maatschappij om ons heen. Wij moeten ons concentreren op de kennis en vaardigheden die van belang worden geacht voor ons latere ‘functioneren in de maatschappij’, als burger en werknemer. Wij leren ons te gedragen als volwassenen, die allemaal doen alsof zij het wel op een rijtje hebben en van levensvragen geen last hebben. En als je dat maar lang genoeg doet, dan stomp je er ook voor af.
Ik hoor en lees veel over mentale problematiek onder scholieren, en hoe lang de wachtlijsten bij de GGZ zijn, enzovoort. Maar ook in de rapporten van bijvoorbeeld het RIVM lees ik niets over zingevingsvragen, ofwel existentiële problematiek. Het wordt simpelweg niet genoemd. Bestaat dat dan niet meer? Of is er gewoon geen manier of geen ruimte om die te benoemen en serieus te nemen? Wanneer jongeren daarin helemaal alleen worden gelaten, en er letterlijk geen woorden aan worden gegeven, dan kan ik me goed voorstellen hoe dit bijdraagt aan eenzaamheid en onzekerheid, en nog verdere problematiek waarvoor wel de label ‘mentaal’ bestaat. En als je dan uiteindelijk in de molen van de GGZ geraakt, en na 10 sessies is het probleem van het leven nog niet opgelost – met welk label, of welk zelfbeeld, moet je dan verder? Ik ben uiteindelijk aan de UvH afgestudeerd als humanistisch counselor. Is er een rol voor mij in het onderwijs?
