Van wie is een kinderleven? Dan willen we natuurlijk spontaan roepen: van het kind zelf! Maar zijn we dan wel helemaal eerlijk? In hoge mate ligt het leven van een kind in de handen van de ouders, en leerkrachten, en pedagogen en maatschappelijk werkers en (mentale) gezondheidsexperts, en uiteindelijk en fundamenteel, de nationale staat. Binnen drie dagen na de geboorte moeten kinderen verplicht worden aangemeld bij de gemeente, en krijgen ze een levenslang nummer opgeplakt, en ligt er een hele serie rollen voor hen klaar om op het juiste moment als een soort kostuum aan te trekken – waaronder dat van de leerling, vanaf vijf jaar oud. Dan moeten ze dagelijks op school aanwezig zijn, en moeten ze allerlei kennis en vaardigheden tot zich nemen, zodat ze later goed kunnen ‘functioneren’ als burger en werknemer. Het klinkt cru, maar het is wel hoe de taak van het onderwijs formeel wordt opgevat: als toeleverancier van de geschikte ‘human resources’, ofwel menselijk materiaal.
Zo wordt een kinderleven in beslag genomen door externe machten. Dat is, helaas, onvermijdelijk. Maar het zou daarom het belangrijkste doel van school moeten zijn om kinderen te helpen zich hun leven toe te eigenen, als hun eigen vrijheid en verantwoordelijkheid: aldus onderwijsfilosoof Gert Biesta. Juist de levensfase waarin kinderen zich hun leven kunnen gaan toe-eigenen valt echter min of meer samen met de brugklasperiode waarin zij nadrukkelijk door anderen worden gewogen en bestempeld, in het kader van het zogenaamde ‘schooladvies’. Waarmee hun leven al op 12-jarige leeftijd ingrijpend wordt bepaald, vaak voor de rest van hun leven. Dus juist wanneer zij zouden kunnen beginnen hun eigen koers te bepalen, geeft iemand anders een flinke ruk aan het stuur. Ik vind dat moreel schandalig, en het is gek genoeg typisch Nederlands. Het kan anders, en het moet anders. Stop met deze discriminatie en segregatie op basis van vermeend cognitief vermogen. Laat kinderen vrij!
