In een tijd waarin leerlingen steeds vaker kampen met motivatie- en concentratieproblemen, rijst de vraag hoe we hen het beste kunnen ondersteunen. Pauline Jonker, specialist op het gebied van motiverende gespreksvoering, deelt haar inzichten en ervaringen. Vanuit haar rijke achtergrond en expertise helpt ze onderwijsprofessionals om beter om te gaan met deze uitdagingen. In dit interview vertelt Pauline over haar carrière, haar methodes en geeft ze waardevolle tips om de motivatie en concentratie van leerlingen te verbeteren. Pauline benadrukt dat motivatie en concentratie nauw met elkaar verbonden zijn en dat we, door leerlingen beter te begrijpen en te ondersteunen, een significant verschil kunnen maken in hun leerprestaties.
Pauline, kun je ons iets vertellen over hoe je carrière is begonnen? Hoe ben je in deze specifieke rol terechtgekomen?
Pauline Jonker: “Natuurlijk! Na mijn Master Special Educational Needs (SEN) had ik aanvankelijk moeite om een full-time baan te vinden, iets wat nu moeilijk voor te stellen is. Dus begon ik naast mijn baan als leerkracht met het begeleiden van leerlingen als remedial teacher vanuit mijn eigen praktijk. Al snel ontdekte ik dat ik een voorliefde had voor het werken met tieners, vooral die met motivatie- en concentratieproblemen. Deze leerlingen wisten vaak niet hoe ze moesten leren of plannen. Ik merkte echter dat simpelweg zeggen dat ze een planning moesten maken, niet effectief was. Ze vonden het niet belangrijk en deden het dan ook niet. Dit leidde me ertoe om na te denken over hoe ik hun eigen motivatie kon vergroten.”
Dat klinkt als een belangrijke ontdekking. Wat heb je toen gedaan?
Pauline Jonker: “Ik ben me gaan verdiepen in Motiverende gespreksvoering en heb hier veel trainingen in gevolgd. Deze technieken begon ik toe te passen in mijn begeleiding van leerlingen. Dit bleek zo effectief te zijn dat mensen me vroegen om hen te leren hoe zij deze methoden ook konden toepassen. Dit groeide uiteindelijk uit tot het geven van trainingen aan onderwijsprofessionals.”
Geef je nu alleen nog maar trainingen aan professionals, of begeleid je ook nog leerlingen?
Jonker: “Tegenwoordig geef ik voornamelijk trainingen aan onderwijsprofessionals. Dat kunnen docenten, mentoren, coaches, remedial teachers of decanen zijn; eigenlijk iedereen die met leerlingen werkt. De één-op-één begeleiding van leerlingen doe ik nog zelden, tenzij er een heel specifieke vraag komt.”
Zijn er in de loop der jaren veranderingen in je werk en in het onderwijslandschap merkbaar, bijvoorbeeld in de context van de coronapandemie?
Jonker: “Ik merk dat motivatieproblemen groter lijken te zijn geworden en dat leerlingen vaak willen dat alles voor hen wordt opgelost. Dit is deels blootgelegd door de pandemie. Ik merk dat er een groter bewustzijn is gekomen van het belang van motivatie. Het huidige systeem werkt niet altijd en er is een groeiend besef dat we echt met de leerlingen moeten praten en naar hen moeten luisteren. Dat is anders dan vroeger en hier moeten we bij stil staan.”
Welke methodes gebruik je in je werk en zijn deze door jou ontwikkeld of gebaseerd op bestaande theorieën?
Jonker: “Ik gebruik de methode van Motiverende gespreksvoering als basis voor alle trainingen over motiverende gesprekken. Voor andere aspecten zoals concentreren en plannen heb ik mijn eigen aanpak ontwikkeld door veel te lezen en te experimenteren. Het belangrijkste is om echt met leerlingen in gesprek te gaan, hun motivatie te vergroten en vervolgens vaardigheden aan te leren die bij hen passen.”
Kun je een voorbeeld geven uit je praktijk?
Jonker: “Zeker, een van mijn laatste leerlingen was een meisje uit 3 VWO met herkenbare problemen zoals uitstelgedrag en een gebrek aan motivatie voor school. In plaats van haar meteen een planning op te leggen, ben ik samen met haar gaan onderzoeken wat bij haar past. Na een aantal gesprekken wilde ze zelf een planning maken. Doordat het nu vanuit haar eigen motivatie kwam, was ze veel gemotiveerder om het vol te houden en merkte ze de voordelen ervan. Een van de moeilijkheden die ze ervaarde was het starten aan een taak. Nu weet ze dat ze door te beginnen met iets piep kleins, zoals het noteren van de titel, geholpen is en sneller start. Dat soort kleine tools leer ik haar en die kan ze de rest van haar leven toepassen.”
Hoe leer je een professional dit soort technieken aan?
“In het onderwijs zijn veel mensen sterk oplossingsgericht. Een remedial teacher bijvoorbeeld wil vaak snel naar oplossingen grijpen. Ze zien een probleem en willen het meteen fixen, wat begrijpelijk is, maar ze slaan daarmee de motivatie van de leerling vaak over. Ik leer hen om eerst de motivatie van de leerling te vergroten voordat ze naar oplossingen zoeken. Dit doe ik door hen technieken van Motiverende gespreksvoering aan te leren.”
Wat is dan zo’n eerste stap in Motiverende gespreksvoering met leerlingen?
Jonker: “De eerste stap is dat professionals inzien dat hun huidige aanpak mogelijk niet helpt. Ze moeten begrijpen dat ambivalentie, de twijfels die horen bij verandering, normaal is. Dit betekent dat een leerling zowel redenen heeft om te willen veranderen als om niet te willen veranderen. Deze beide kanten moeten bespreekbaar zijn.”
Kun je uitleggen hoe motivatie werkt en waarom dit zo belangrijk is?
Jonker: “Motivatie kan extrinsiek zijn, zoals wanneer een leerling iets doet voor een beloning of om straf te vermijden, of intrinsiek, waarbij de motivatie van binnenuit komt omdat de activiteit zelfvoldoening geeft. Je hebt ook de autonome motivatie, dan ben je gemotiveerd omdat iets belangrijk voor je is. Wat betekent dat je ook gemotiveerd kunt zijn voor iets wat je niet perse leuk vindt. Het is belangrijk voor leerlingen om te beseffen dat ze invloed hebben op hun eigen motivatie en dat motivatie kan veranderen. Dit besef kan hen helpen om gemotiveerd te blijven, zelfs voor taken die ze minder leuk vinden.”
Wat hoop je te bereiken met je trainingen en wat zou je in een artikel willen benadrukken?
Jonker: “Ik gun onderwijsprofessionals, en daarmee hun leerlingen, dat ze beter begrijpen hoe motivatie werkt en hoe ze deze kunnen beïnvloeden. Hun houding en de manier waarop ze gesprekken voeren, kunnen een groot verschil maken. Veel dingen die we onbewust doen, werken averechts. Ik wil hen leren hoe ze meer bewust kunnen worden van hun invloed en hoe ze deze kunnen inzetten om leerlingen te motiveren.
Daarnaast benadruk ik vaak dat motivatie en concentratie nauw met elkaar verbonden zijn. Het is belangrijk dat leerlingen begrijpen dat ze zelf invloed kunnen uitoefenen op beide en dat ze hierin ondersteund worden door hun ouders, docent en remedial teacher. Maatwerk en persoonlijke benadering zijn essentieel en bieden echt ondersteuning voor de toekomst.
