LBRT Magazine
Wat hebben zintuigelijke prikkels met gedrag te maken?
Wat hebben zintuigprikkels met gedrag te maken? Leerlingen met leerproblemen, gedragsproblemen of concentratiestoornissen kunnen moeite hebben met het verwerken van zintuiglijke prikkels. Dit beïnvloedt hun gedrag, wat kan variëren van wiebelen en grensoverschrijdend gedrag tot concentratieproblemen en spanningen. Dit artikel bespreekt hoe onder- en overprikkeling gedrag beïnvloeden, hoe dit te onderscheiden van andere stoornissen en welke strategieën hierbij kunnen helpen. Zintuiglijke prikkelverwerking: Onderprikkeling: Leerlingen ervaren te weinig prikkels, wat leidt tot loom of juist druk en prikkelzoekend gedrag. Strategieën zoals beweging en actieve taken kunnen helpen. Overprikkeling: Leerlingen ontvangen te veel prikkels, wat leidt tot spanning, irritatie en controlebehoefte. Rustige werkplekken en kalmerende strategieën, zoals muziek of wiegen, bieden verlichting. Neutrale verwerking: Leerlingen reguleren prikkels zelfstandig en hebben geen extra ondersteuning nodig. Belangrijke zintuigen: Naast de bekende vijf zintuigen spelen het evenwichtszintuig, het bewegingszintuig en interoceptie (lichaamsgevoel) een belangrijke rol in het reguleren van spanning en alertheid. Strategieën: Onderprikkelde leerlingen: Wiebelkrukken, bewegingstaken of staand werken om alertheid op te bouwen. Overprikkelde leerlingen: Rustige werkplekken, oordopjes, capuchons of dempende accessoires om overprikkeling te verminderen. Andere stoornissen en kenmerken: ADHD, autisme, hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit kunnen ook zintuiglijke prikkelverwerkingsproblemen veroorzaken, maar elk heeft specifieke kenmerken. Zintuiglijke problemen kunnen overlappen met faalangst, maar vragen een andere aanpak. Aanbevelingen: Betrek zintuiglijke prikkelverwerking in de begeleiding van leerlingen om hun welzijn en focus te verbeteren. Gebruik toegankelijke bronnen zoals Wiebelen en friemelen in de klas of gespecialiseerde websites voor verdere ondersteuning. Raadpleeg gespecialiseerde therapeuten bij twijfel over de oorzaak van bepaald gedrag. De nadruk op zintuiglijke prikkelverwerking biedt leraren en begeleiders praktische tools om leerlingen beter te begrijpen en te ondersteunen in hun leerproces.
De nieuwe Kerndoelen
Nieuwe kerndoelen – een mijlpaal voor toekomstgericht onderwijs In september 2024 presenteerden het SLO en het Ministerie van OCW de vernieuwde conceptkerndoelen voor Nederlands, rekenen en wiskunde. Deze doelen, die nog bekrachtiging door de Tweede en Eerste Kamer vereisen, bieden scholen alvast een concreet kader om mee te werken. Waarom een update? De oude kerndoelen (2006) waren te vaag en onvoldoende afgestemd op de hedendaagse samenleving. De nieuwe doelen zijn specifieker, stimuleren vakoverstijgend werken en leggen nadruk op thema’s zoals digitale geletterdheid en burgerschap. Ze bieden leraren houvast en versterken de doorlopende leerlijn. Belangrijke veranderingen: Specifieke formuleringen: Waar vroeger vage beschrijvingen volstonden, geven de nieuwe doelen expliciete richtlijnen, bijvoorbeeld rond breuken, decimalen en verhoudingen. Vakoverstijgend onderwijs: De nieuwe doelen moedigen geïntegreerde lesvormen aan, zoals rekenen in aardrijkskunde of taal in geschiedenis. Moderne vaardigheden: Typen en digitale eenheden (bytes, gigabytes) zijn toegevoegd om leerlingen voor te bereiden op de digitale wereld. Betekenis voor remedial teachers: De nieuwe doelen bieden remedial teachers kansen om hun expertise in te zetten. Door maatwerk en creatieve werkvormen kunnen zij scholen ondersteunen bij de implementatie en leerlingen helpen complexe concepten te begrijpen. Dit maakt remedial teachers een essentiële schakel in het proces. Conclusie: De nieuwe kerndoelen leggen een stevig fundament voor toekomstbestendig onderwijs. Ze bieden duidelijke richtlijnen voor leraren, stimuleren een geïntegreerde aanpak en bereiden leerlingen beter voor op de moderne samenleving. Hiermee vormen ze een belangrijke stap richting sterker basisonderwijs.
Onderzoek bevestigt: Remedial teaching is essentieel
Onderzoek bevestigt essentiële rol van remedial teaching Een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs (2024) onderstreept de cruciale bijdrage van remedial teachers (rt'ers) aan het bieden van kwalitatieve extra ondersteuning in het onderwijs. Historisch gezien is remedial teaching onmisbaar gebleken voor het ondersteunen van leerlingen met specifieke leerproblemen en het bevorderen van inclusief onderwijs. Belangrijkste bevindingen: Kwaliteit van ondersteuning: Rt’ers leveren hogere kwaliteit van extra ondersteuning dan reguliere leerkrachten en onderwijsassistenten. Korte, regelmatige sessies door rt’ers zijn effectiever dan langdurige interventies. Zowel individuele begeleiding als kleine groepssessies zijn succesvol, mits goed afgestemd op de leerling. Aandachtspunten voor scholen: Scholen hebben vaak moeite om een duidelijke scheiding te maken tussen basis- en extra ondersteuning. Ontwikkelingsperspectieven (OPP’s) worden vaak niet volgens wettelijke eisen opgesteld. Rt’ers beschikken over de kennis en vaardigheden om ondersteuningsprocessen te verbeteren en plannen beter te structureren. Voordelen voor leerkrachten: Rt’ers verlichten de administratieve last van leerkrachten door het opstellen van leerplannen en gerichte diagnostiek. Samenwerking met rt’ers helpt leerkrachten om leerproblemen sneller en effectiever te signaleren en aan te pakken. Waarom remedial teachers essentieel blijven: Rt’ers spelen een sleutelrol in het succes van passend onderwijs door diagnostiek, interventies en individuele leerplannen. Hun expertise zorgt voor effectieve begeleiding en voorkomt dat kleine leerproblemen uitgroeien tot grotere achterstanden. Aanbeveling: Scholen, ouders en samenwerkingsverbanden moeten samenwerken om de remedial teacher een vaste en essentiële plek in het onderwijs te geven. Rt’ers versterken niet alleen de ontwikkeling van leerlingen, maar ondersteunen ook leraren en bevorderen een inclusiever onderwijsproces.
Meertaligheid in de praktijk
Meertaligheid in de Praktijk – Klankonderwijs Klankonderwijs is essentieel voor meertalige leerlingen om Nederlands te leren verstaan, spreken, lezen en spellen. Veel nieuwkomers hebben moeite met de Nederlandse klanken, wat uitdagingen kan veroorzaken in het basisonderwijs. Dit artikel biedt praktische strategieën en hulpmiddelen voor remedial teachers om de klankontwikkeling van deze leerlingen te ondersteunen. Belangrijke aspecten: Fonemen en grafemen: Meertalige kinderen moeten een nieuw foneemsysteem leren, inclusief klank-tekenkoppeling. Moeite met klankonderscheiding kan leiden tot problemen met lezen en spellen. Interferentie: Invloed van de moedertaal kan de uitspraak en klankregels in het Nederlands verstoren. Klinkers en medeklinkers: Start met lange klinkers en tweetekenklanken zoals -oe en -ie, die vaak onbekend zijn. Benadruk dat een klank niet altijd gelijkstaat aan een letter. Praktische tips: Gebruik visuele hulpmiddelen zoals klankkaarten, spiegeltjes en afbeeldingen. Pas interactieve werkvormen toe, zoals klankherkenningsspelletjes en oefeningen met klankgebaren. Herhaal klank- en uitspraakoefeningen mondeling en schriftelijk om de taalontwikkeling te versterken. Door intensieve begeleiding leren meertalige leerlingen de juiste klanken te herkennen en uit te spreken, wat bijdraagt aan hun mondelinge taalvaardigheid en hun vermogen om Nederlands te lezen en te spellen.
De Yucelmethode: Krachten, lasten en wensen in beeld
De Yucelmethode – Krachten, lasten en wensen in beeld De Yucelmethode is een visuele en tactiele benadering die kinderen en hun gezinnen helpt om krachten, lasten en wensen inzichtelijk te maken. Door met kleurrijke blokken en balken een opstelling te bouwen, wordt een overzicht gecreëerd van de huidige situatie en gewenste veranderingen. Deze methode biedt een niet-talige manier om complexe gevoelens en situaties bespreekbaar te maken, wat vooral nuttig is bij neurodivergent ontwikkelende kinderen met communicatie-uitdagingen. Toepassing en werkwijze: De methode gebruikt symbolische bouwmaterialen: balken representeren thema’s, gekleurde T-blokken staan voor krachten, en rechthoekige blokken voor lasten. De opstelling wordt begeleid door een getrainde professional die vanuit een nieuwsgierige en niet-sturende houding vragen stelt. Het proces omvat reflectie op de huidige situatie en visualisatie van doelen, waarbij leerlingen ervaren dat ze meer zijn dan hun problemen. Praktische voordelen: Inzicht in meerdere perspectieven: De methode betrekt de leerling, ouders en professionals, waardoor een breed en genuanceerd beeld ontstaat van ieders krachten, lasten en wensen. Holistische benadering: Door krachten en steunbronnen in de omgeving te benutten, ondersteunt de methode veerkracht en duurzame resultaten. Flexibele inzet: Geschikt voor individuele begeleiding, voortgangsgesprekken, evaluaties of multidisciplinaire overleggen. Onderzoeksresultaten: De Yucelmethode biedt aanvullende inzichten ten opzichte van reguliere hulpverleningsmethoden, vooral door nadruk op familie- en omgevingskrachten. Het proces stimuleert co-creatie, waardoor leerlingen eigenaar blijven van hun leerproces. Aanbevelingen: Gebruik de methode om doelen te formuleren, reflectiemomenten in te bouwen en interventies te evalueren. Pas sessies aan op de aandachtspanne van het kind en respecteer diens tempo en voorkeuren. De methode bevordert samenwerking tussen remedial teachers, ouders en andere betrokken professionals. De Yucelmethode is een krachtig hulpmiddel voor het ondersteunen van leren, groei en herstel, waarbij leerlingen niet alleen gezien worden in relatie tot hun uitdagingen, maar ook tot hun potentieel en netwerk.
De diepte in met Reken XL
RekenXL – Verrijkingsmethode voor begaafde leerlingen RekenXL is een rekenmethode ontworpen voor leerlingen met een hoog ontwikkelingspotentieel, met een focus op diepgang, verbreding en creërend denken. De methode, geschikt voor remedial teaching en groepsgebruik in het basisonderwijs, combineert uitdagende wiskundige onderwerpen met aandacht voor executieve functies en motivatie. Kenmerken van RekenXL: Gebaseerd op de SOLO-taxonomie, waarmee leerlingen stap voor stap worden meegenomen in complexe leerprocessen. Projecten voor groep 3 t/m 8, met aandacht voor eigenaarschap, reflectie en verbinding met de klas. Uitdagende opdrachten die de leerhonger van begaafde leerlingen stillen en gedragsproblemen helpen voorkomen. Praktijkvoorbeelden: Leerlingen doorlopen de "leerkuil," waarbij ze starten met nieuwe concepten (zoals het binaire stelsel) en geleidelijk verbanden leggen, tot ze het geleerde kunnen abstraheren en toepassen in andere situaties. Creatieve eindopdrachten, zoals het maken van spellen of uitlegfilmpjes, versterken eigenaarschap en trots. Motiverende kracht: RekenXL biedt keuzevrijheid en uitdagende onderwerpen, wat motivatie en leerplezier vergroot. Het methodisch gebruik van strategieën zoals plannen, reflecteren en samenwerken helpt leerlingen niet alleen in wiskunde, maar ook bij hun algehele ontwikkeling. Conclusie: RekenXL combineert uitdagende opdrachten met aansprekende thema’s en is ideaal voor remedial teachers die begaafde leerlingen willen begeleiden en motiveren. De methode biedt niet alleen verdieping in wiskunde, maar ook een breder perspectief op leren en persoonlijke groei.
Moderne IQ-tests: Inzet en impact in de praktijk
Moderne IQ-tests, zoals de WPPSI-IV-NL, WISC-V-NL en IDS-2, zijn gebaseerd op het CHC-model en bieden een betrouwbare schatting van het algemene intelligentieniveau van een leerling. Deze tests meten vaardigheden zoals redeneervermogen, geheugen, taal en informatieverwerkingssnelheid en helpen bij het begrijpen van leerproblemen. Het doel is niet om een persoon te labelen, maar om inzicht te bieden in sterke en zwakke punten en zo te ondersteunen bij verder onderzoek en begeleiding. De moderne tests richten zich meer op fluïde intelligentie (denkvermogen en probleemoplossing) dan op gekristalliseerde intelligentie (opgedane kennis en taalvaardigheden), wat leidt tot een eerlijker beeld van de oorspronkelijke intelligentie. Kwalitatieve observaties tijdens de test zijn net zo waardevol als de scores en helpen bij het plaatsen van resultaten in context. Hoewel de tests waardevolle informatie bieden, zijn ze geen op zichzelf staand handelingsgericht instrument. Voor effectieve ondersteuning is breder onderzoek nodig, inclusief inzicht in motivatie, schoolsituatie en eerdere begeleiding. Moderne IQ-tests zijn een essentieel onderdeel van psychodiagnostisch onderzoek, maar altijd in combinatie met een bredere aanpak.